Dom ma służyć przez lata, zwykle mieszka w nim więcej niż jedno pokolenie. Przy planowaniu inwestycji na plan pierwszy wychodzą zwykle kwestie związane z finansami, bo od wielkości budżetu zależy realizacja większości pomysłów związanych w budową. Jednak są również tematy ważniejsze od pieniędzy, które zbagatelizowane na etapie wyboru projektu, okażą się bardzo dokuczliwe na etapie użytkowania domu. Podpowiadamy, co warto wziąć pod uwagę, szukając wygodnego domu wśród tysięcy projektów gotowych.

Projekty domów energooszczędnych - najważniejsze cechy:

1. Architektura budynku

Dostępne na rynku projekty domów energooszczędnych – niezależnie od tego czy katalogowe czy na indywidualne zamówienie – powinny charakteryzować się określonymi rozwiązaniami, przyjętymi  na etapie projektowania i z myślą o określonych oszczędnościach energetycznych. Podstawową kwestią jest kształt bryły budynku oraz rodzaj dachu. W jednym i drugim przypadku – im prościej tym lepiej. Najważniejsze, aby stosunek sumy ścian zewnętrznych do objętości domu był jak najmniejszy. Dlatego dom powinien opierać się na rzucie prostokąta lub kwadratu bez żadnych załamań – podcieni, czy wykuszy i być przykryty dachem dwuspadowym o nachyleniu połaci ok. 30-45° bez lukarn i balkonów. Każde załamanie w obrysie budynku to niepotrzebne mostki cieplne, które można odpowiednio zabezpieczać, jednak nigdy nie uda się ich całkowicie wyeliminować. Dlatego lepiej zadbać o bryłę bez zbędnych załamań

Rozwiązania projektowe powinny również uwzględniać bilans cieplny związany z usytuowaniem domu względem stron świata, co związane jest z możliwością wykorzystania energii słonecznej. W związku z tym wszystkie pomieszczenia „ciepłe”, czyli takie, w których światło słoneczne jest pożądane w ciągu dnia, powinny zostać rozmieszczone od południa (szczególnie salon) lub ewentualnie od zachodu (np. jadalnia lub gabinet), a takie, które nie wymagają mocnego światła słonecznego (kuchnia, spiżarnia, toaleta) powinny zostać zaplanowane od północy. Dodatkowo od strony bardziej nasłonecznionej projektuje się duże przeszklenia umożliwiające docieranie światła do środka budynku, a od strony północnej ogranicza się otwory okienne, odpowiednio doświetlając wnętrza, jednak w podstawowym zakresie. W przypadku dużych tafli szklanych od południa warto zwrócić uwagę na rozwiązania dotyczące przysłon, które w lecie pomogą regulować dostęp światła i zacieniać pokoje wedle potrzeb, a zimą będą stanowić dodatkową izolację przegród okiennych (to aktualnie wymóg prawny, chroniący pomieszczenia przed ich przegrzewaniem).

2. Parametry cieplne przegród

Dla inwestorów zainteresowanych budową w standardzie energooszczędnym najważniejszym parametrem, świadczącym o dobrym zabezpieczeniu budynku przed stratami energii, jest współczynnik przenikania ciepła U, który określa izolacyjność cieplną przegród. Im jest niższy, tym cieplejsza jest przegroda, co oznacza, że ma ona lepsze właściwości termoizolacyjne i zatrzymuje więcej ciepła w środku, a to oznacza, że dom będzie potrzebował mniej energii do ogrzania, zatem będzie tańszy w eksploatacji.

Wielkość U uzależniona jest od właściwości i parametrów materiałów budowlanych, używanych do budowy danej przegrody (ścian, podłóg, czy dachu) oraz od grubości izolacji, dzięki czemu zwiększając grubość ocieplenia, można poprawić parametry cieplne całego domu. Warto wiedzieć też, że przez źle zaizolowane ściany może uciekać średnio 20-30% ciepła, przez piwnice ok. 10-15%, przez dach aż 25-30%, podobnie przez wentylację 25-30%, a przez okna i drzwi ok. 10-15%. Dlatego trzeba zwrócić uwagę na rozwiązania przyjęte przez projektantów w dokumentacji i upewnić się, że zaproponowane materiały, ich ilości i parametry będą odpowiadać aktualnym wymogom związanym z energooszczędnością.  Właściwa izolacja poszczególnych przegród powinna skutkować współczynnikiem U na następującym poziomie: dla fundamentów i podłóg na gruncie U ≤ 0,15–0,20 W/(m²•K), dla ścian i podłóg U ≤ 0,20–0,25 W/(m²•K), dla dachu U ≤ 0,15–0,20 W/(m²•K), dla okien i drzwi zaś U ≤ 0,30 W/(m²•K).

Aby szybko zorientować się w energooszczędności danego budynku, najłatwiej jest sprawdzić ile wynosi jego zapotrzebowanie na energię. W przypadku energooszczędnego domu jednorodzinnego wskaźnik ten nie powinien przekraczać 70 kWh (m²/rok). Osiągnięcie tego poziomu zużycia energii jest dobrym kompromisem pomiędzy nakładami inwestycyjnymi, a kosztami eksploatacyjnymi budynku. Warto też zdawać sobie sprawę, iż od 2021 roku będzie to obowiązujące minimum, dlatego też wybór rozwiązań energooszczędnych wydaje się zasadne również z punktu widzenia wartości nieruchomości w przyszłości.

3. Sprawne instalacje

Dbałość o właściwą izolację przegród zewnętrznych i małe straty ciepła, oprócz tego że pozwalają na zatrzymanie ciepła w środku budynku, również utrudniają właściwą wymianę powietrza w pomieszczeniach. Przy szczelnych ścianach, oknach i dachu wentylacja grawitacyjna okazuje się nie wystarczająca. W przypadku domów energooszczędnych zaleca się instalację wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła, która dzięki pracy rekuperatora, nie dość, że zapewni optymalny dopływ świeżego powietrza, to jeszcze umożliwi odzyskiwanie ciepła zawartego w ogrzanym już powietrzu. Taki system można uzupełnić też o pompę ciepła, która zapewni ogrzewanie budynku i która znakomicie współpracuje z systemami ogrzewania podłogowego, co jest nie tylko wydajne, ale też bardzo wygodne. Wsparciem dla tych rozwiązań mogą być również kolektory słoneczne do ogrzewania ciepłej wody użytkowej.

Dobór systemu grzewczego należy zawsze do inwestora i dostosowywany jest do indywidualnych możliwości finansowych. Warto jednak pamiętać, że szczególnie na tym etapie można zadbać zarówno o poziom swoich wydatków, jak i o jakość powietrza, którym oddychamy. Dom energooszczędny może być też ekologiczny.