Obecnie trwają konsultacje bardzo ważnego dokumentu regulującego podstawy funkcjonowania samorządu elbląskiego – Statutu Miasta Elbląga. Pojawiło się w nim ważne rozwiązanie, jakim jest obywatelska inicjatywa uchwałodawcza, o wprowadzenie której elbląskie organizacje pozarządowe zabiegały od kliku lat. Doceniamy wprowadzenie tego narzędzia partycypacji społecznej, jednak nasz niepokój budzi liczba mieszkańców, którym przysługuje złożenie inicjatywy. Projekt Statutu określa ją na 1000 mieszkańców.

Rada Elbląskich Organizacji Pozarządowych wnioskuje o zmniejszenie liczby mieszkańców, której przysługuje inicjatywa uchwałodawcza do 150 mieszkańców. Obecnie ustalona liczba mieszkańców, którym przysługuje inicjatywa uchwałodawcza jest liczbą zaporową. Korzystanie z inicjatyw uchwałodawczej pozostanie jedynie zapisem, ponieważ wymóg zebrania 1000 osób będzie przejawem wyjątkowej determinacji mieszkańców. Inicjatywa uchwałodawcza nie jest etapem tworzenia lokalnego prawa przez mieszkańców a jedynie przedłożeniem sprawy, problemu mieszkańców z propozycją rozwiązań pod obrady Rady Miejskiej. Jest więc aktywnym wyrażaniem opinii o ważnym dla mieszkańców problemie i sygnalizowaniem radnym o potrzebie jego rozwiązania (najczęściej ze wskazaniem rozwiązania). Jeśli ma być narzędziem dialogu pomiędzy mieszkańcami a władzami miasta, powinna być przywilejem dostępnym nie tylko potencjalnie.

Możliwość praktycznego zastosowania oraz poczucia możliwości siły sprawstwa na rzecz rozwoju społeczności lokalnej jest podstawą rozwoju demokracji opartej na idei aktywności obywatelskiej. Przy określaniu liczby mieszkańców, której przysługuje inicjatywa uchwałodawcza, należy uwzględnić adekwatność realnych możliwości obywatelskich w Elblągu (np. udział w wyborach) oraz nawiązania do podobnych instrumentów partycypacji publicznej (np. inicjatywy konsultacyjnej). Ponadto Rada wnioskuje o umożliwienie podejmowania inicjatyw uchwałodawczych również organizacjom pozarządowym. Powyższe oraz inne wnioski zostały zgłoszone przez REOP w sposób wskazany w konsultacjach. Na dzisiejszym posiedzeniu Elbląskiej Rady Działalności Pożytku Publicznego również zawnioskowano o zmniejszenie liczby osób uprawnionych do inicjatywy uchwałodawczej, ponieważ 1000 osób jest liczbą zaporową. Jednocześnie Rada zawnioskuje do samorządu o zorganizowanie otwartej debaty w tej sprawie.

REOP zawnioskowała również do samorządu o uruchomienie inicjatywy lokalnej.

Inicjatywa lokalna jest ważnym uzupełnieniem i rozszerzeniem budżetu obywatelskiego, można ją porównać do „czynu społecznego” w dobrym tego słowa znaczeniu. Polega na pracy społecznej mieszkańców na rzecz pożytku publicznego (np. malowanie, odnowienie skweru, organizacja wydarzenia kulturalnego czy sportowego), gdzie samorząd dostarcza tej grupie osób materiału czy sprzętu do realizacji zadania. REOP od dłuższego czasu zabiega o uruchomienie inicjatywy lokalnej, bowiem stanowi ona ważną metodę aktywizacji mieszkańców i wzmocnienia ich dbałości o najbliższe otoczenie. Inicjatywa lokalna jest realizowana w wielu samorządach w kraju.

Arkadiusz Jachimowicz,
Przewodniczący REOP Współprzewodniczący ERDPP