Zastanawiasz się, czy Twoje dziecko rozwija się prawidłowo? Chcesz wiedzieć czy proporcje niemowlęcia są zgodne z ogólnie przyjętymi normami? Wiarygodnych odpowiedzi na stawiane przez Ciebie pytania udzielą siatki centylowe. Dowiedz się, jak z nich korzystać.

Na tempo wzrastania niemowlęcia wpływają czynniki genetyczne i środowiskowe. Dlatego rozwój dziecka zawsze przebiega indywidualnie. Niemniej jednak istnieją sposoby, dzięki którym można oszacować prawidłowość przebiegu procesów wzrastania w odniesieniu do rówieśników.

Jak zbudowane są siatki centylowe?

Siatki przyjmują formę wykresu, na którym wykreślone są linie wyznaczające tzw. kanały centylowe. Informują tym, jaki procent dzieci w całej populacji w danym wieku osiąga konkretną wartość pomiaru.

Każda siatka składa się z osi pionowej oraz osi poziomej. Oś pionowa określa wzrost / masę ciała / obwód głowy / BMI (z ang. Body Mass Index – wskaźnik masy ciała) – w zależności od rodzaju siatki. Natomiast oś pozioma to zawsze wiek dziecka, który podawany jest w miesiącach (dla niemowląt) lub latach (dla starszych dzieci). 

Jak prawidłowo nanosić dane na siatki?

Siatki centylowe pozwalają na dokonanie obiektywnego i powtarzalnego pomiaru wagi (masy ciała), wzrostu (długości) oraz obwodu głowy niemowlęcia. Pomiary wykonane za pomocą specjalistycznych narzędzi dostępnych w każdym gabinecie lekarskim zostają naniesione na odpowiednie siatki.

Po pomiarze masy ciała, uzyskaną wartość wprowadza się na osi pionowej. Potem określa się wiek dziecka, zaznaczając odpowiednią wartość na osi poziomej. Następnie należy poprowadzić delikatne linie pionowe i poziome aż do momentu ich zetknięcia się. Punkt ten wskazuje na konkretny centyl.

Przykład 1. Załóżmy, że dziecko urodziło się 10 stycznia 2016 roku. Obecnie waży 11 kg. Zgodnie z danymi naniesionymi na siatkę, pod względem masy ciała znajduje się w 10 centylu. Oznacza to, że 10% rówieśników osiąga identyczną wagę.

Przykład 2. Załóżmy, że dziecko urodziło się 10 stycznia 2016 roku. Obecnie mierzy ok. 86 cm. Dane naniesione na siatkę wskazują, że dziecko znajduje się w 50 centylu pod względem wzrostu. Oznacza to, że 50% rówieśników osiąga taką samą długość ciała.

Siatka centylowa – obiektywny wskaźnik rozwoju dziecka

Siatka centylowa jest obiektywnym wskaźnikiem prawidłowości rozwoju dziecka, ale wyłącznie wtedy, gdy pomiary dokonywane są regularnie. Systematyczne oznaczanie postępów w rozwoju pozwala na ocenę tego, czy dziecko rozwija się podobnie jak jego rówieśnicy.

O harmonijnym rozwoju można mówić wówczas, gdy wskaźniki wzrostu i masy ciała utrzymują się w tym samym kanale centylowym. Niepokój wzbudzić powinno jednak:  

• utrzymywanie się wyników poniżej 3 centyla i powyżej 97 centyla
• nagłe przekroczenie dwóch kanałów zaznaczonych na siatce centylowej.

Oznacza to zachwianie proporcji rozwojowych, dlatego lekarz powinien podjąć stosowne kroki, które pozwolą na rozpoznanie przyczyny takiego stanu.