Zespół jelita nadwrażliwego, znany też jako IBS (ang. Irritable Bowel Syndrome) należy do chorób idiopatycznych, o przyczynie niemożliwej do ustalenia. Z uwagi na trudności w określeniu pochodzenia choroby, jej leczenie sprowadza się głównie do zwalczania objawów. Aby jednak postawić trafną diagnozę, należy przeprowadzić badania, które pozwolą na wyeliminowanie szeregu innych chorób o podobnych do IBS objawach.

Wywiad lekarski i Kryteria Manninga

Podstawowym narzędziem służącym do diagnozy zespołu jelita nadwrażliwego jest szczegółowy wywiad lekarski obejmujący takie zagadnienia jak:

• Rodzaj obserwowanych u pacjenta objawów (zaparcia, biegunka, rodzaj bólu brzucha),
• Częstość występowania objawów (ile razy w tygodniu, przez jak długi okres),
• Nawyki żywieniowe (ustalenie które produkty powodują nasilenie objawów),
• Czynniki psychiczne (np. występowanie długotrwałego stresu),
• Występowanie chorób jelit w rodzinie chorego.

Jako uzupełnienie wywiadu lekarskiego często stosowane są również tzw. Kryteria Manninga. Według Manninga zespół nadwrażliwości jelita grubego występuje wtedy, gdy przez okres minimum 12 tygodni obserwowane są objawy takie jak:

• Min. 3 wypróżnienia dziennie (biegunkowa forma IBS) lub max. 3 wypróżnienia tygodniowo (forma zaparciowa),
• Ból lub dyskomfort brzucha trwające do czasu oddania gazów lub wypróżnienia,
• Występowanie śluzu w stolcu,
• Uczucie niepełnego wypróżnienia lub silne parcie na stolec.

Wykluczenie innych schorzeń

Z uwagi na niejednoznaczność objawów, przed postawieniem ostatecznej diagnozy należy wykluczyć występowanie innych chorób. Problemy z układem trawiennym mogą występować chociażby przy alergiach pokarmowych,  czy nowotworach, dlatego aby zminimalizować ryzyko przeoczenia innej choroby, należy wykonać odpowiednie badania diagnostyczne.

Wśród zalecanych podstawowych badań diagnostycznych znajdują się:

• badanie krwi, w tym podstawowa morfologia krwi oraz badanie poziomu TSH (aby wykluczyć niedoczynność tarczycy),
• test Hemocout na występowanie krwi utajonej w stolcu,
• kolonoskopia,
• badanie stolca pod kątem obecności pasożytów lub lamblii (u pacjentów z biegunką),
• posiew bakteriologiczny w kierunku zakażenia kału pałeczkami salmonelli,
• histopatologia wycinka odbytnicy (w kierunku wykrycia nowotworu),
• USG (w przypadku wzdęć i bólu brzucha),
• Badanie ginekologiczne (u kobiet),

Dodatkowo mogą zostać zalecone: gastroskopia, wlew doodbytniczy lub pasaż jelita cienkiego.

W zależności od tego, czy schorzenie występuje pod postacią biegunkową czy zaparciową, może być mylone z różnymi innymi chorobami. W przypadku postaci biegunkowej należy wykluczyć m.in. alergie pokarmowe, chłoniaka jelit, nadczynność tarczycy oraz nowotwory jelita grubego. Postać mieszana i zaparciowa może zostać pomylona m.in. z nowotworami żołądka, trzustki i jelita grubego, kamicą żółciową, wrzodami, chorobą wieńcową, czy zapaleniem wyrostka robaczkowego.

Ponieważ wiele z wyżej wymienionych chorób jest bardzo groźnych dla zdrowia, warto udać się do lekarza od razu po zauważeniu niepokojących objawów. Postawiona odpowiednio wcześnie trafna diagnoza pozwoli nam nie tylko uniknąć wielu niepotrzebnych badań, ale nawet uratować życie.