Dieta bezmleczna może stanowić konieczność przy różnych dolegliwościach, takich jak uczulenie na nabiał lub nietolerancja laktozy. Zakres potrzebnych zmian i możliwe zamienniki są różne i wynikają zarówno z charakterystyki danej przypadłości, jak i z indywidualnych reakcji organizmu. Zobacz co i kiedy należy zamienić przy diecie bezmlecznej.

Nietolerancja laktozy i uczulenie na nabiał – dwie dolegliwości

Choć nietolerancja laktozy i uczulenie na nabiał używane są czasem wymiennie, w rzeczywistości są to dwa schorzenia wymagające odmiennego podejścia.

Nietolerancja laktozy jest dolegliwością wynikającą z niewystarczającej ilości laktazy, enzymu pozwalającego na trawienie laktozy. Laktoza zaś występuje w mleku i jego przetworach. (1)

Uczulenie na nabiał jest natomiast nieprawidłową reakcją organizmu na białko mleka krowiego. Aktywizuje ono układ odpornościowy, który reaguje w nadmierny sposób na obecność alergenu, czego skutkiem mogą być bóle brzucha, ale też reakcje skórne czy duszności. (2)

Rozróżnienie tych dolegliwości jest istotne, ponieważ stwarzają różne możliwości przy diecie bezmlecznej.

Dieta bezmleczna – czego unikać?

W przypadku diety bezmlecznej należy wyeliminować mleko krowie i jego przetwory. Należy też odstawić przetwory mleka zawierające laktozę i białka mleka zwierzęcego, a zatem:

• jogurty,
• śmietanę,
• maślankę,
• kefiry,
• masło,
• sery.

Oprócz tego unikać należy produktów na bazie tych składników, czyli np. lodów na bazie śmietany, mleka w proszku, mleka skondensowanego oraz przetworzonych produktów zawierających w składzie białko serwatkowe (częste wśród słodyczy).

Ponieważ ilość laktozy w przetworach mlecznych często spada – w wyniku różnych procesów, jakie zachodzą podczas przetwarzania – może okazać się, że osoby nietolerujące laktozy będą mogły sięgać po niektóre przetwory mleczne, albo zjadać je w ograniczonej ilości bez negatywnych reakcji organizmu. Jednak jest to kwestią indywidualną, zależną od stopnia nietolerancji. Można też wspomagać się probiotykami lub suplementami z laktazą, które mogą poprawić trawienie laktozy i umożliwić bezproblemowe przyswajanie tych produktów.

Zamienniki mleka i jego przetworów

Możliwe zamienniki mleka i jego przetworów zależą od rodzaju dolegliwości. W przypadku nietolerancji laktozy wystarczy często sięgnąć po bezlaktozowe wersje konkretnych produktów, np. mleko czy ser bez laktozy. Jest ich coraz więcej i są coraz łatwiej dostępne. (3)

W przypadku uczulenia na nabiał sytuacja jest inna: jeśli uczulenie dotyczy tylko białek mleka krowiego, alternatywą są inne mleka – kozie, owcze – i ich przetwory. Nie zawsze jednak możliwe jest takie rozwiązanie, ponieważ białka w innych mlekach zwierzęcych podobne są do krowiego, więc możliwa jest także alergia na nie.

W obu przypadkach natomiast można z powodzeniem zastąpić mleko krowie – roślinnym: sojowym, kokosowym, migdałowym itd. Warto też zwrócić uwagę na produkty wegańskie, takie jak na przykład wegańskie sery czy jogurty. Z założenia nie zawierają one składników pochodzenia zwierzęcego, więc także mleka.

 

1. Di Costanzo M, Berni Canani R. Lactose Intolerance: Common Misunderstandings. Annals of Nutrition and Metabolism. 2018;73:30–7.
2. Heine RG, AlRefaee F, Bachina P, De Leon JC, Geng L, Gong S, et al. Lactose intolerance and gastrointestinal cow’s milk allergy in infants and children – common misconceptions revisited. World Allergy Organization Journal. 2017;10.
3. Dekker P, Koenders D, Bruins M. Lactose-Free Dairy Products: Market Developments, Production, Nutrition and Health Benefits. Nutrients. 2019;11:551.