Instytut Pamięci Narodowej w Gdańsku symbolicznie zakończył obchody roku Sprawy Elbląskiej, czyli tragicznych wydarzeń, które miały miejsce w Elblągu po pożarze hali A20 Zakładów Mechanicznych im. gen. Świerczewskiego przed siedemdziesięciu laty. Odbyło się jedenaście wydarzeń poświęconych tej tragicznej rocznicy, nie tylko w Elblągu, także we Francji.

Prof. Mirosław Golon, dyrektor IPN Gdańsk, wczoraj (18.12) złożył kwiaty pod pomnikiem Ofiar Sprawy Elbląskiej. Przypomniał  o działaniach IPN mających na celu upamiętnienie Sprawy Elbląskiej:

    • konferencja naukowa 17 lipca: „W poszukiwaniu szpiegów i dywersantów. Urząd Bezpieczeństwa w gospodarce lat stalinowskich na przykładzie Sprawy Elbląskiej”;
    • wkrótce na stronie internetowej IPN pojawi się przygotowana w związku z rocznicą wystawa Grażyny Wosińskiej „Sprawa Elbląska – galeria fotografii”; 
    • wkrótce na stronie internetowej IPN pojawi się film przygotowany przez Marynę Pawlik, wnuczkę skazanego w Sprawie Elbląskiej Stanisława Pawlika. Film był prezentowany w czasie konferencji naukowej. 

Prof. Mirosław Golon, dyrektor IPN Gdańsk apeluje:

do wszystkich odwiedzających piękniejącą w oczach elbląską starówkę z majestatyczną katedrą św. Mikołaja, aby przystanęli na chwilę w pobliżu wejścia do dawnego Zamechu, przy Pomniku Ofiar Sprawy Elbląskiej z 1949 roku i wspomnieli dzielnych elblążan, którzy padli ofiarami komunistycznej represji

Koordynator konferencji naukowej dr Daniel Czerwiński wyjaśnia, że gdański IPN nie tylko w tym roku, ale  już od dawna pamięta o Sprawie Elbląskiej. Przeprowadzono wywiady wideo z kilkoma osobami, świadkami tragicznych wydarzeń sprzed 70 lat. IPN promuje wiedzę historyczną dotyczącą tragedii elblążan. Wywiad z dr. Czerwińskim tutaj. 

W roku obchodów 70 rocznicy Sprawy Elbląskiej odbyło się jeszcze osiem wydarzeń. 

Do cyklu „Sobota z przewodnikiem PTTK”  organizatorzy tego znanego  przedsięwzięcia zaprosili  autorkę jedynej publikacji popularnonaukowej poświęconej Sprawie Elbląskiej - Grażynę Wosińską, która 20 lipca zabrała kilkudziesięciu elblążan w podróż w przeszłość, śladami tragicznych wydarzeń.  Czytaj więcej tutaj. 

Obchody roku Sprawy Elbląskiej w Ratuszu Staromiejskim  30 maja rozpoczęła prelekcja Grażyny Wosińskiej. Oto refleksja Tomasza Stężały, pisarza, autora książek historycznych. 

Bardzo ciekawe spotkanie poświęcone 70. rocznicy Sprawy Elbląskiej  w Ratuszu Staromiejskim. Szkoda, że nie widać było nauczycieli historii oraz młodych ludzi

- napisał Tomasz Stężała na Facebooku. 
Druga prelekcja odbyła się 18 czerwca. Obie połączone były z wernisażem wystawy z ponad stu zdjęciami (w większości jeszcze niepublikowane), w tym fotografii: hali po pożarze, strażaków, osób skazanych, obrazujących życie reemigrantów z Francji oraz dokumentów dotyczących m.in. śmierci dwóch osób, które w więzieniu straciły życie. 

W czerwcu podczas Dnia Otwartego w GE Power wielu elblążan obejrzało wystawę.

Rok Sprawy Elbląskiej zaistniał także w szkołach: Szkole Podstawowej nr 1, Publicznej Szkoły Podstawowej w Elblągu Stowarzyszenia Przyjaciół Szkół Katolickich im. św. Franciszka z Asyżu oraz Szkole Podstawowej nr 12. Grażyna Wosińska przeprowadziła prelekcje ze specjalnie przygotowanej dla młodzieży. Organizatorami spotkań byli: Anna Szawara, nauczycielka języka polskiego i Wojciech Morawski, nauczyciel historii.

Zaczęło się od zwykłej lekcji w Publicznej Szkole Podstawowej i Gimnazjum SPSK  im. Świętego Franciszka z Asyżu. Historia, którą poznaliśmy, okazała się ciekawa, choć tragiczna w skutkach. To był pierwszy etap naszego projektu. Kolejnym było wykonanie lapbooków dotyczących Sprawy Elbląskiej. Tu nieocenioną pomocą stała się książka pani Grażyny Wosińskiej "Pożar i szpiedzy".
I wreszcie kolejny etap. Dotknęliśmy prawdziwej historii podczas spaceru po cmentarzu Agrykola. Nauczyliśmy się z krótkich napisów na grobach czytać to, co między wierszami.  Poznaliśmy życiorysy elblążan, skazanych w Sprawie Elbląskiej, a także żołnierzy AK, powstańców warszawskich, ofiar Grudnia 70. Są nieodłączną częścią historii naszego miasta. I ta lekcja, nie w ławce szkolnej, wzbogaciła nas o nową wiedzę i doświadczenia

- tak Anna Szawara podsumowuje szkolny projekt dotyczący Sprawy Elbląskiej. 

Francuskie obchody

Nie tylko w naszym mieście pamiętano o tragicznych wydarzeniach.  

W tym roku przekazałam na prośbę stowarzyszenia nie tylko książkę: „Po dwóch stronach barykady. Miłość za żelazną kurtyną”, ale również „Pożar i szpiedzy” (jedyna publikacja popularno-naukowa o Sprawie Elbląskiej) także Grażyny Wosińskiej. Do stowarzyszenia należy Justyna Depierre, Polka mieszkającą w Compiegne, która jest z wykształcenia historykiem i politologiem. Przekazuje ona członkom stowarzyszenia wiedzę o tych tragicznych wydarzeniach podczas regularnych spotkań, bazując na publikacjach Grażyny Wosińskiej.
Mało tego na podstawie obu książek prowadzona jest nauka języka polskiego. To zainteresowanie nie byłoby możliwe, gdyby nie osoba Marii Pawlik, która jest bezpośrednim świadkiem wydarzeń z czasów stalinowskich w Elblągu

- informuje Jadwiga Hryniewicz, wiceprezes Stowarzyszenia Elbląg-Oise.  

Sprawie Elbląskiej możesz przeczytać tutaj.