Budżety większości gmin w Polsce przynajmniej w połowie opierają się na dotacjach i subwencjach, w skrajnych przypadkach dochody własne wynoszą zaledwie 15 procent wpływów do gminnej kasy. Według rankingu Jednostek Samorządu Terytorialnego Zrównoważonego Rozwoju zaledwie 87 samorządów odznacza się wysoką samodzielnością finansową. To, co nas interesuje to pozycja, którą w tym zestawieniu zajmuje Elbląg.

Nie jest tak źle, choć na pewno mogłoby być lepiej. Gmina miejska Elbląg zajęła 660. miejsce w Polsce pod względem samodzielności finansowej, czyli odsetka dochodów własnych w budżecie. Procent jaki stanowią dochody własne w budżecie naszego miasta przekracza liczbę 50 (53,02 %). Gmina wiejska Elbląg zajęła jeszcze lepsze miejsce w tym zestawieniu -  503. (56,53 %).

A jak przedstawia się pozycja naszego miasta na tle innych ośrodków? Elbląg znajduje się pod względem samodzielności finansowej zdecydowanie wyżej od Olsztyna, zajmującego w zestawieniu dopiero 808. miejsce (49,75% dochodów własnych). Jest też wyżej od gminy miejsko-wiejskiej Mragowo (719. miejsce, 51,67 %), gminy miejskiej Zamość (1480. miejsce, 38,17%). Nieznacznie wyprzedzamy gminę miejską Malbork (674. miejsce, 52,70%). Stoimy lepiej niż gmina miejska Ostróda (731. miejsce, 51,37%). Nieznacznie wyprzedza nas Tczew (652. miejsce, 53,19%) oraz Ełk (646. miejsce, 53,35%).

Liderem rankingu, którego przygotowanie opierało się na danych z 2015 roku, została gmina wiejska Kleszczów, której dochody własne stanowiły 96,82 % budżetu. Kolejne miejsca na podium zajęły gminy miejsko-wiejskie: Rewal, w którym odsetek dochodów własnych w budżecie wyniósł 88,99 % oraz Międzyzdroje z dochodami własnymi stanowiącymi 84,77 % budżetu. Zaraz za nimi znalazły się gmina miejsko-wiejska Polkowice (84,41 %) oraz gminy wiejskie Kobierzyce (83,47 %) i Jerzmanowa (82,75 %). 

Biorąc pod uwagę gminy miejskie, największy współczynnik dochodów własnych w budżecie zaobserwowano w Zakopanem (79,97 %), Imielinie (78,25 %), Jastarni (77,89 %), Łebie (77,12%), małopolskim Bukownie (76,78%), dolnosląskim Karpaczu (76,66%) i mazowieckim Józefowie (75,75%). Wśród miast na prawach powiatu na prowadzeniu znalazły się Warszawa (77,43 proc.), Wrocław (74,64 proc.) i Sopot (73,80 proc.).

Przypomnijmy, iż w 2017 roku dochody budżetowe Elbląga zaplanowano na lekko ponad 600 milionów złotych. W tym samym czasie dochody budżetowe Olsztyna mają wynieść 1,158 miliarda złotych.  Będą wyższe o 154 milony złotych od tych w 2016 roku. Dodać trzeba, że zdecydowanie większa ich część to różnego rodzaju dotacje i subwencje pochodzące z budżetu państwa lub Unii Europejskiej. Stąd też Olsztyn czerpie środki na rozwój. Nie jeste zatem niespodzianką, że w zestawieniu gmin / miast pod względem samodzielności finansowej pozycja Olsztyna jest znacznie niższa niz pozycja naszego miasta.

Podstawę dochodów własnych w gminach stanowią przede wszystkim podatki lokalne: podatek od nieruchomości, rolny, leśny, od środków transportowych, czynności cywilnoprawnych, spadków i darowizn oraz podatek dochodowy płacony w postaci karty podatkowej, a także opłaty lokalne np. opłata skarbowa, targowa, miejscowa.  W strukturze dochodów gmin najbardziej efektywnym i najważniejszym podatkiem lokalnym jest podatek od nieruchomości. Zgodnie z przepisami ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego do dochodów własnych gmin, powiatów i województw zalicza się także udziały w podatkach dochodowych stanowiących dochód budżetu państwa. Ich wysokość jest zróżnicowana ze względu na szczebel jednostki, do której mają one trafić. Istotnym źródłem wpływów budżetów jednostek samorządu terytorialnego są dochody z posiadanego majątku. Poziom wpływów zależy od zasobów posiadanego przez daną jednostkę mienia. Do najczęściej występujących należą dochody: ze sprzedaży majątku, z najmu, dzierżawy, eksploatacji lokali komunalnych, z opłat za korzystanie z infrastruktury komunalnej, akcji i udziałów w spółkach akcyjnych i spółkach z o.o., z tytułu odsetek od środków finansowych zgromadzonych na rachunkach bankowych oraz od udzielonych pożyczek, a także przychody z prywatyzacji przedsiębiorstw należących do jednostek samorządu terytorialnego.

Artykuł powstał m.in. na podstawie informacji PAP