W związku z narodzinami dziecka, jego ojciec, który podlega ubezpieczeniu chorobowemu może skorzystać z trzech typów urlopów. Są to: urlop ojcowski, macierzyński i rodzicielski.

Ojciec dziecka może skorzystać z 2 tygodni zasiłku macierzyńskiego ustalonego przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu ojcowskiego. Może on być wykorzystany do ukończenia przez dziecko 2 roku życia, maksymalnie w dwóch częściach po tygodniu każda. W tym samym czasie matka dziecka może przebywać na urlopie macierzyńskim.

Ojcu dziecka przysługuje również zasiłek macierzyński w przypadku śmierci matki dziecka, porzucenia przez nią dziecka lub gdy matka dziecka legitymuje się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji lub orzeczeniem o niepełnosprawności  w stopniu znacznym.

W przypadku kiedy matka dziecka nie wykorzystała całości urlopu macierzyńskiego, ojciec dziecka może wykorzystać pozostałą jego część, nie dłużej niż 6 tygodni.  Pierwsze 14 tygodni urlopu macierzyńskiego przysługuje matce dziecka, potem może wrócić do pracy a pozostałe 6 tygodni urlopu przekazać ojcu dziecka. Zasada ta dotyczy także opiekunów, którzy przyjmują dziecko na wychowanie. Wniosek o rezygnację z urlopu macierzyńskiego kobieta powinna złożyć najpóźniej 14 dni przed planowanym powrotem do pracy. Musi do niego dołączyć oświadczenie, od kiedy ubezpieczony ojciec dziecka będzie korzystał z uprawnień do zasiłku macierzyńskiego. 

Ojciec dziecka, który będzie wnioskował o pozostały okres urlopu  macierzyńskiego, oprócz odpisu skróconego aktu urodzenia dziecka lub jego kopii potwierdzonej za zgodność z oryginałem przez płatnika składek albo ZUS musi przedłożyć zaświadczenie pracodawcy matki dziecka:
- o okresie za jaki został jej wypłacony zasiłek macierzyński i o okresie przysługującego jej zasiłku, 
- o stawce procentowej, w jakiej zasiłek macierzyński przysługiwał ubezpieczonej matce dziecka.

Po urlopie macierzyńskim zarówno mama jak i ojciec dziecka mają prawo do urlopu rodzicielskiego w wymiarze 32 tygodni, a w przypadku porodu wielorakiego do 34. Urlop ten przysługuje również w przypadku przyjęcia dziecka na wychowanie. Urlop rodzicielski może być wykorzystany jednorazowo lub w częściach, nie później niż do ukończenia przez dziecko 6 roku życia (do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 rok życia). Urlop może zostać udzielony w nie więcej niż 4 częściach, stanowiących wielokrotność tygodnia, przypadających bezpośrednio po urlopie macierzyńskim, lub po poprzedniej części urlopu rodzicielskiego. Ten urlop oboje rodzice mogą wykorzystać wspólnie lub podzielić między siebie.

Część urlopu nie może być krótsza niż 8 tygodni, z wyjątkiem:
    • pierwszej części urlopu rodzicielskiego, która w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie nie może być krótsza niż 6 tygodni,
    • przyjęcia dziecka na wychowanie – w tym przypadku pierwsza cześć urlopu rodzicielskiego nie może być krótsza niż 3 tygodnie,
    • sytuacji, gdy pozostała do wykorzystania część urlopu jest krótsza niż 8 tygodni

Część urlopu rodzicielskiego (do 16 tygodni) można zostawić na później i wykorzystać go do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko skończy 6 lat. Tę część można podzielić maksymalnie na 2 części – po 8 tygodni.

Zasada ta nie ma zastosowania, jeżeli w ciągu 21 dni po porodzie albo odpowiednio po przyjęciu dziecka na wychowanie złożony został wniosek o zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze, tj. 32, 34 lub 29 tygodni. 

Anna Ilukiewicz
Regionalny Rzecznik Prasowy ZUS  
województwa warmińsko-mazurskiego