Zasiłek opiekuńczy przysługuje nie tylko na opiekę nad dzieckiem, ale też nad innym chorym członkiem rodziny. Mogą z niego skorzystać wszystkie osoby objęte ubezpieczeniem chorobowym zarówno obowiązkowym, jak i dobrowolnym. Aby nabyć prawo do zasiłku nie ma okresu wyczekiwania. W przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą warunkiem posiadania prawa do zasiłku opiekuńczego jest terminowe opłacanie dobrowolnej składki chorobowej.

Kiedy przysługuje zasiłek opiekuńczy
Zasiłek opiekuńczy przysługuje pod warunkiem, że nie ma innych członków rodziny mogących zapewnić opiekę. Nie dotyczy to opieki nad dzieckiem chorym w wieku do 2 lat.
Za członka rodziny, który może zapewnić opiekę nie uważa się osoby, która jest:
•    całkowicie niezdolna do pracy,
•    osobą chorą,
•    osobą niesprawną fizycznie lub psychicznie za względu na swój wiek,
•    osobą prowadzącą gospodarstwo rolne,
•    pracownikiem odpoczywającym po pracy na nocnej zmianie,
•    osobą prowadzącą działalność pozarolniczą,
•    osobą niezobowiązaną do sprawowania opieki na podstawie przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jeśli odmawia ona sprawowania opieki

Z zasiłku opiekuńczego może skorzystać osoba, która nie jest w stanie podjąć pracy bo musi opiekować się:
•    zdrowym dzieckiem w wieku do ukończenia 8 lat m.in. z powodu nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, choroby rodzica, który stale opiekuje się dzieckiem 
•    dzieckiem niepełnosprawnym w wieku do ukończenia 18 lat,  jeśli wystąpiła jedna z następujących sytuacji:  poród lub choroba Twojego małżonka lub rodzica Twojego dziecka, którzy stale opiekują się dzieckiem, jeśli poród lub choroba uniemożliwia im opiekę; pobyt w szpitalu albo innej placówce leczniczej Twojego małżonka lub rodzica Twojego dziecka, którzy stale opiekują się dzieckiem.
•    chorym dzieckiem w wieku do 14 lat 
•    chorym dzieckiem niepełnosprawnym, które nie ukończyło 18 lat
•    innym chorym członkiem rodziny np. małżonkiem, rodzicem dziecka, rodzicem, ojczymem, macochą, teściem, dziadkiem, wnukiem, rodzeństwem oraz dzieckiem w wieku ponad 14 lat, jeśli będziesz  z nim mieszkać w czasie choroby 

Dodatkowy zasiłek opiekuńczy
Jeśli matka dziecka, która pobiera zasiłek macierzyński w czasie 8 tygodni po porodzie, nie może opiekować się nowo urodzonym dzieckiem, to jako ubezpieczony ojciec dziecka albo inny członek najbliższej rodziny możesz otrzymać dodatkowy zasiłek opiekuńczy. Musisz przerwać zatrudnienie lub inną działalność zarobkową, aby zaopiekować się dzieckiem. Dotyczy to sytuacji, w których ubezpieczona matka dziecka: przebywa w szpitalu, porzuciła dziecko, ma orzeczenie o niezdolności do samodzielnej egzystencji lub ma orzeczenie o niepełnosprawności w stopniu znacznym i stan zdrowia uniemożliwia jej sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem. Zasiłek opiekuńczy z powodu opieki nad tym dzieckiem przysługuje do ukończenia przez dziecko 8 tygodni życia. Ten zasiłek opiekuńczy nie jest związany z rokiem kalendarzowym i nie jest wliczony do limitu dni opieki, które przysługuje w danym roku.

Jak długo można otrzymywać zasiłek opiekuńczy?
Zasiłek przysługuje przez okres zwolnienia od pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem, nie dłużej jednak niż przez:

•    60 dni w roku kalendarzowym, jeżeli opieka sprawowana jest nad zdrowym dzieckiem do lat 8 lub chorym dzieckiem do lat 14,
•    14 dni w roku kalendarzowym, jeżeli opieka sprawowana jest nad dzieckiem 
w wieku ponad 14 lat lub innym chorym członkiem rodziny.
•    30 dni w roku kalendarzowym, jeśli opiekujesz się chorym dzieckiem niepełnosprawnym w wieku od 14 do 18 lat, albo dzieckiem niepełnosprawnym w wieku od 8 do 18 lat, jeśli w wyniku porodu, choroby albo pobytu w szpitalu Twojego małżonka lub rodzica Twojego dziecka, którzy stale opiekują się dzieckiem, nie mogą oni opiekować się dzieckiem niepełnosprawnym.

Łączny okres wypłaty zasiłku opiekuńczego nie może przekroczyć 60 dni w roku kalendarzowym. Nie zależy on od liczby osób uprawnionych do zasiłku, liczby dzieci lub członków rodziny, którzy wymagają opieki.
Okres pobierania dodatkowego zasiłku opiekuńczego nie jest wliczany do limitu 60, 30 lub 14 dni opieki w roku kalendarzowym.
Miesięczny zasiłek opiekuńczy wynosi 80% podstawy wymiaru zasiłku (średniej z 12 miesięcy).

Nie otrzymasz zasiłku opiekuńczego za okres:
•    w którym masz prawo do wynagrodzenia na podstawie przepisów szczególnych,
•    urlopu bezpłatnego lub urlopu wychowawczego,
•    tymczasowego aresztowania lub odbywania kary pozbawienia wolności,
•    zwolnienia lekarskiego od pracy z powodu konieczności sprawowania przez Ciebie opieki, w czasie którego wykonywałeś pracę zarobkową lub które wykorzystywałeś niezgodnie z celem; zasiłku opiekuńczego nie otrzymasz, jeżeli okoliczności te zostaną stwierdzone w wyniku kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy przeprowadzonej przez płatnika zasiłku,
•    w którym zaświadczenie lekarskie straciło ważność wskutek kontroli prawidłowości orzekania o czasowej niezdolności do pracy i wystawiania zaświadczeń lekarskich.

Dokumenty niezbędne do zasiłku opiekuńczego
Podstawowym dokumentem pozwalającym na wypłatę zasiłku opiekuńczego jest zwolnienie lekarskie, a w przypadku np. zamknięcia żłobka, przedszkola lub szkoły – Twoje oświadczenie o nieprzewidzianym zamknięciu żłobka, przedszkola lub szkoły.

Niezbędny jest także wypełniony przez pracownika lub innego ubezpieczonego wniosek o zasiłek opiekuńczy na druku Z-15A lub Z-15B. Wniosek o zasiłek opiekuńczy  Z-15A (z tytułu opieki nad dzieckiem) lub Z- 15B (z tytułu opieki nad chorym członkiem rodziny innym niż dziecko) jest wymagany także wtedy, gdy lekarz/asystent medyczny wystawił pracownikowi e-ZLA  z powodu konieczności sprawowania opieki nad chorym dzieckiem lub innym niż dziecko członkiem rodziny i zostało ono udostępnione na profilu informacyjnym płatnika składek (PUE ZUS).

Wniosku o zasiłek opiekuńczy pracownik nie składa, gdy otrzymał kolejne e-ZLA za nieprzerwany okres z tytułu sprawowania opieki nad tym samym chorym dzieckiem lub tym samym chorym członkiem rodziny i okoliczności podane przez niego we wcześniejszym wniosku nie zmieniły się.

Jeżeli zasiłek wypłaca ZUS, dodatkowo będzie potrzebne  zaświadczenie płatnika składek wystawione na druku:
•    Z-3 – jeśli jesteś pracownikiem,
•    Z-3a – jeśli jesteś objęty ubezpieczeniem chorobowym z innego tytułu(np. wykonujesz pracę na podstawie umowy zlecenia),
•    Z-3b – jeśli wykonujesz pozarolniczą działalność, jesteś osobą współpracującą z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność albo jesteś osobą duchowną.

 Anna Ilukiewicz
 Regionalny Rzecznik Prasowy ZUS  
województwa warmińsko-mazurskiego