Nie tylko na wileńskiej Rossie czy warszawskich Powązkach, ale także na elbląskich cmentarzach znajdują się groby uczestników ważnych wydarzeń w historii Polski. Pochowani są: legioniści, powstańcy warszawscy, weterani wojny 1920 roku, Orlęta Lwowskie, obrońcy Monte Cassino i żołnierze Armii Krajowej. Tradycyjnie apelujemy o zapalanie zniczy na ich grobach właśnie teraz w listopadzie (od 3.11). Jeśli nie wiesz jak dotrzeć do grobów bohaterów wystarczy, że wejdziesz na stronę grobonetu i wpiszesz odpowiednie nazwisko.  

Lekcje historii mogłyby się odbywać na elbląskich cmentarzach. Gdy uważnie czytamy tablice nagrobków na cmentarzu Agrykola i Dębicy możemy się wiele dowiedzieć o elblążanach, których losy były związane z ważnymi wydarzeniami z przeszłości Polski. 

Bronił Lwowa 
Tadeusz Łazarczuk, urodzony we Lwowie w 1902 roku mając 16 lat bronił swojego miasta przed najeźdźcami. W dowód uznania otrzymał honorową odznakę „Orlęta”. Potem brał udział w kampanii wrześniowej. Był oficerem Armii Krajowej Okręgu Warszawskiego. Walczył w Powstaniu Warszawskim.  Jest pochowany na cmentarzu Agrykola. 
    
Nasz Generał 
Także na Agrykola jest pochowany gen. bryg. Bolesława Nieczuja-Ostrowski. Był  dowódcą 106 Dywizji Piechoty AK. Podległe mu oddziały przeprowadziły około 200 znaczących akcji zbrojnych i 50 o mniejszym znaczeniu. Przywróciły one wśród Polaków poczucie bezpieczeństwa i zaufanie do krajowych sił zbrojnych. Do legendy przeszła działalność „Ubezpieczalni”  czyli konspiracyjnej fabryki broni. Po wojnie przeżył stalinowskie więzienie w celi śmierci. Czytaj więcej tutaj.
 
Walczył w bolszewikami
Warto też oddać hołd Bronisławowi Janowi Schlichtingerowi, który w wojnie polsko-bolszewickiej na przyczółku mostowym pod Włodawą, pod osłoną nocy rozbił placówkę bolszewicką. Zdobył dwa karabiny maszynowe i wziął do niewoli kilkunastu jeńców. Został odznaczony krzyżem Virtuti Militari kl. 5 i dostał awans na podporucznika. Do 19 lat brakowało mu 22 dni. To nie wszystkie odznaczenia w jego karierze wojskowej: jeszcze jeden VM oraz cztery Krzyże Walecznych. Czytaj więcej tutaj.

Monte Cassino
Daniel Mikulski pochowany jest na cmentarzu Dębica. Brał udział w walkach o zespół obronny Monte Cassino. Miał wtedy 19  lat.  Został odznaczony Krzyżem Walecznych. O Monte Cassino walczył także Franciszek Kołosiński, pochowany na cmentarzu przy kościele św. Wojciecha. Czytaj więcej tutaj

Prezes WiN
Na cmentarzu Dębica jest pochowany Wacław Ługowski, najdłużej żyjący w Elblągu żołnierz wojny polsko-sowieckiej 1920 roku. Chociaż miał tylko 16 lat, dziewiątego maja 1919 roku został żołnierzem dywizji generała Lucjana Żeligowskiego. Pan Wacław brał udział w zwycięskich walkach w gminie Mejszagoła. Walczył w szeregach Armii Krajowej na Nowogródczyźnie. Po wojnie był prezesem WiN (Wolność i Niezawisłość) w Elblągu. 

Szef Duszpasterstwa Okręgu Nowogródzkiego AK

Warto też na cmentarzu Agrykola stanąć przed grobem ks. kan. Giedymina Pileckiego, dziekana elbląskiego. W randze podpułkownika był szefem Duszpasterstwa Okręgu Nowogródzkiego Armii Krajowej. Wielokrotnie odznaczany za sukcesy przy organizacji życia podziemnego. Więcej czytaj tutaj.

Kapelan AK  z Virtuti Militari 

Ks. płk Aleksander Iwanicki, „Achilles”, „Orlik”, „Iwo” podczas wojny był kapelanem Armii Krajowej na okręg lubelski. Za swoje zasługi został doceniony wieloma odznaczeniami m.in. Virtuti Militari, Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami oraz Krzyżem Walecznych. Po wojnie proboszcz parafii św. Wojciecha w Elblągu. Więcej czytaj tutaj.

Legionista 
Natomiast Józef Bandzimiera, urodzony w 1889 roku,  był legionistą, a później pracownikiem Poczty Polskiej w Gdańsku. 

Chirurg z Virtuti Militari
Na cmentarzu Agrykola zwraca uwagę pomnik z Virtuti Militari. Jest tam pochowany Stanisław Wilczewski, żołnierz Armii Krajowej i kawaler tego wysokiego odznaczenia wojskowego. Po wojnie pracował jako chirurg. Wielu elblążanom uratował życie. Był kierownikiem punktu krwiodawstwa w Szpitalu Miejskim w Elblągu. W 1956 roku, gdy tylko dowiedział się, że potrzebna jest krew dla Węgrów, którzy zostali ranni podczas powstania przeciw Sowietom nie wahał się ani chwili. Zorganizował zbiórkę tego cennego daru. Więcej czytaj tutaj.

O "elbląskich" wyklętych i niezłomnych czytaj tutaj. 

POWSTAŃCY WARSZAWSCY

Mjr Tytus Stanisław Żychowski, pseudonim Rudolf Szłapinski, dowódca oddziału na  Mokotowie
Janina Żychowska, „Sosna”, „Janka”, sanitariuszka, AK zgrupowanie Chrobry II - Śródmieście. Otrzymała Krzyż Walecznych
 
Roman Sulima-Gillow, plutonowy podchorąży, Zgrupowanie Kryska, Górny Czerniaków, odznaczony Virtuti Militari. Ranny odłamkami granatów 2.08.1944 podczas ataku na Stację Pomp Rzecznych przy ul. Czerniakowska 124. Czytaj więcej tutaj.

Kajetan Komorowski, "Czarny", Nowogródzki Okręg Armii Krajowej "Nów" - Stołpecko-Nalibockie zgrupowanie AK por. "Góry" ("Doliny"). W Powstaniu Warszawskim Grupa "Kampinos" - 27. pułk ułanów - 3. szwadron, szlak bojowy: Kampinos - Jaktorów 

Aleksandra Obrycka, sanitariuszka, łączniczka Nowogródzki Okręg Armii Krajowej "Nów" - Stołpecko-Nalibockie zgrupowanie AK por. "Góry" ("Doliny"). W Powstaniu Warszawskim  Grupa "Kampinos", szpital w Krogulcu.  
Zenon Małczyński, „Lampart” Armia Krajowa - I Obwód "Radwan" (Śródmieście) - zgrupowanie "Chrobry II" - II batalion "Lecha Grzybowskiego" - 6. kompania "Jeremi” - III pluton, 8. Dywizja Piechoty AK im. Stefana Okrzei - 15. pułk piechoty AK "Wilków" Warszawski Korpus Armii Krajowej (od 20.09.1944) 

Leokadia Popowska  z d. Gajda, "Jagoda" "Lilka" w Powstaniu Warszawskim sanitariuszka. Armia Krajowa - Grupa "Północ" - zgrupowanie "Róg" - I batalion WSOP "Dzik" (Wojskowa Służba Ochrony Powstania) - 11. kompania, w Śródmieściu "Bakcyl" (Sanitariat Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej) - zgrupowanie "Chrobry II" - Szpital Polowy ul. Mariańska 1 
Szlak bojowy: Stare Miasto - kanały - Śródmieście Północ. Jej siostra Genowefa była sanitariuszką w tym samym batalionie. Odznaczona Krzyżem Armii Krajowej. 

Edmund Popowski, "Lis" mąż Leokadii,  Armia Krajowa - Grupa "Północ" - zgrupowanie "Róg" - batalion "Wigry" Stare Miasto. Odznaczony Warszawskim Krzyżem Powstańczym 
Marian Szpyt, „Leon” Armia Krajowa - I Obwód "Radwan" (Śródmieście) - zgrupowanie "Chrobry II" - II batalion "Lecha Grzybowskiego" - 6. kompania "Jeremi”; ochotnik, Szlak bojowy Śródmieście Północ. Warszawski Korpus Armii Krajowej (od 20.09.1944) 
28. Dywizja Piechoty AK im. Stefana Okrzei - 15. pułk piechoty AK "Wilków"

Nieznany powstaniec warszawski. Informacja z nagrobka. „Grób Powstańca warszawskiego, więźnia obozów koncentracyjnych Oświęcim, Mauthausen. 10.08.1944 – 1.07 1945”. 

Antoni Burdziełowski „Wir” Nowogródzki Okręg Armii Krajowej "Nów" - Stołpecko-Nalibockie zgrupowanie AK por.
"Góry" ("Doliny") Armia Krajowa - Grupa "Kampinos" - 27. pułk ułanów - 3. szwadron, następnie - 25. pułk piechoty AK Ziemi Piotrkowsko–Opoczyńskiej (Okręg Łódzki Armii Krajowej - Podokręg Piotrków) 

Irena Byszewska z d. Małczyńska "Iris", "Irena",  łączniczka, sanitariuszka i żołnierz  Armia Krajowa - I Obwód "Radwan" (Śródmieście) - zgrupowanie "Chrobry II" - II batalion "Lecha Grzybowskiego" - 6. kompania "Jeremi” Śródmieście Północ 

Stefan Brzozowski "Fiat”, „Kubiak”, I Obwód "Radwan" (Śródmieście) Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej - zgrupowanie "Bartkiewicz" - 4. kompania - III pluton  Szlak bojowy: Śródmieście Północ 

Stanisław Sadowski, VI Ośrodek Mewa Kamień. Dowoził żywność powstańcom warszawskim. 

Czesława Zdeb, pielęgniarka - "Bakcyl" (Sanitariat Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej) - Podobwód Śródmieście-Południe - Warszawska Szkoła Pielęgniarstwa (szpital) - Chałubińskiego 2 róg Koszykowa 78 Dzielnica Śródmieście Południe. 

Włodzimierz Skolimowski „Saturn”, harcerz Szarych Szeregów w Powstaniu Warszawskim.  Zmarł w wieku 15 lat w Elblągu, 11 grudnia 1945 roku. 

Takich osób jak wymienione w artykule jest znacznie więcej. Warto w najbliższych dniach zapalić znicze na ich na grobach, by pamięć o nich przetrwała nie tylko w książkach, ale i zbiorowej pamięci następnych pokoleń elblążan. Jeśli nie  wiesz jak dotrzeć do grobów bohaterów wystarczy, że wejdziesz na stronę grobonetu i wpiszesz odpowiednie nazwisko.