Co łączy gen. Karola Świerczewskiego z Ferdynandem Schichauem? Pomnik wielkiego przemysłowca elbląskiego posłużył jako materiał do wytopienia popiersia generała. Dziś w miejscu willi przemysłowca, stoi tylko głaz z skromną tablicą pamiątkową – delikatne wspomnienie wielkiego przedsiębiorcy z Elbląga. Może już czas przywrócić pomnik Schichaua w naszym mieście?

Ferdynand Gottlieb Schichau (1814 – 1896), to najbardziej znany mieszkaniec Elbląga. Przemysłowiec, założyciel stoczni w Elblągu. Początkowo zajmował się naprawą maszyn parowych, pras hydraulicznych i sprzętu rolniczego. Zainteresowany przemysłem okrętowym w 1854 r., zakłada w Elblągu pierwszą stocznię. Na temat jej znaczenia pisaliśmy już w artykule „Elbląska Stocznia Schichaua była znana na całym świecie”. Nasz przemysłowiec, nie tylko dbał o swoich pracowników, ale również wspierał liczne fundacje w mieście. Popierał rozbudowę infrastruktury miejskiej, dokładając się do budowy sierocińców, szkół czy domu dla ubogich. Po jego śmierci w 1896 r., stocznią zarządzał jego zięć, również przemysłowiec Carl Ziese. Dokonania F. Schichaua zostały docenione przez mieszkańców Elbląga, poprzez postawienie mu pomnika. 

Odsłonięcie obelisku nastąpiło 18 listopada 1900 r. Autorem monumentu był Wilhelm Haverkamp, ten sam, który wykonał rzeźbę cesarza Wilhelma I na Friedrich - Wilhelm – Platz. Nowy pomnik, stanął naprzeciwko zakładów przemysłowych Ferdynanda Schichaua, przy ulicy Stoczniowej (daw. der Neue Weg/Schichaustrasse). Przedstawiał on na wysokim postumencie sylwetkę F. Schichaua, patrzącego na swoje miejsce pracy. Poniżej znajdowały się dwie figury postaci. Robotnik, z zarzuconym na ramię młotem, podający swemu chlebodawcy wieniec laurowy – symbol zwycięstwa i chwały. Po drugiej stronie postumentu znajdowała postać kobiety. Niektórzy widzą w tej osobie córkę Schichaua Elżbietę. Postać ta siedziała na cokole, z głową opartą o rękę, drugą wyciągniętą ku górze z imitacją statku. Pomnik był zwieńczony napisem: F. SCHICHAU. 1814-1896. IHREM VEREHRTEN CHEF DIE BEAMTEN UND ARBEITER (F. Schichau. 1814 – 1896. Zarząd i Robotnicy).
Pomnik F. Schichaua przetrwał do końca 1945 r. W czasie walk o Elbląg, został zniszczony, przez wojska radzieckie. Ostał się jedynie postument, który przetrwał do lat 60-tych, potem został rozebrany. Historia pomnika trwa nadal. W roku 1954, postać robotnika została szczęśliwie odnaleziona na złomowcu w Hamburgu. Wykupili ją i przewieźli do swojej rezydencji potomkowie rodziny Schichaua -szwedzka familia Carlson. Losy figury kobiecej są nieznane.

W roku 1948, decyzją zarządu Ministra Przemysłu i Handlu, powołano do życia Zakłady Mechaniczne (ZAMECH) w Elblągu w dawnych budynkach postoczniowych. Nowy zakład otrzymał nazwę imienia generała Karola Świerczewskiego. W miejscu dawnej willi Schichaua, stanął postument z popiersiem owego wojskowego. Dopiero na przełomie lat 80-tych i 90-tych postanowiono usunąć pomnik generała. Statuetka F. Schichaua została wykorzystana do odlania monumentu Świerczewskiego i stworzenia tablic na obelisku poległych żołnierzy radzieckich.

W 2003 roku, między Bramą Targową, a wejściem do zakładów Alstom Power, odsłonięto tablicę pamiątkową. Łatwy do przegapienia obelisk, w formie głazu, w krótkich słowach języku polskim i niemieckim przedstawia sylwetkę Schichaua.

Elbląski historyk – Lech Słodownik uważa, że dzisiejszy Elbląg nie powinien odcinać się od swojej historii. Także od tak wybitnych dla naszego miasta postaci, jak Ferdynand Schichau. 

- Szacunek jakim darzy się F. Schichaua w Elblągu jest coraz mniejszy. Pamiętam, że przy odsłonięciu pomnika, nie pojawiła się delegacja z zakładów Alstom Power. Z trudem przeszła nazwa tramwaju im. Schichaua – mówi Słodownik. - Gdyby nie takie osoby jak F. Komnick czy F. Schichau, Elbląg wyglądałby jak małe prowincjonalne miasteczko. Miasto wiele zawdzięcza Schichauowi, o czym dziś się do końca nie pamięta. Tablica upamiętniająca dokonania przemysłowca jest skromna, nieadekwatna do jego dokonań - dodaje elbląski historyk.

Czy chcielibyśmy, aby zrekonstruowano pomnik Schichaua? Jest to sprawa dość kontrowersyjna, tak jak w wypadku pomnika Hermanna Balka – domniemanego założyciela Elbląga. Czas biegnie do przodu i pamięć o wybitnych postaciach w historii Elbląga ulega zatarciu.