Fragmenty połamanych macew z dawnego cmentarza żydowskiego, przy ulicy Brzeskiej znajdują się w Bażantarni na terenie obiektu Zarządu Zieleni Miejskiej. Trafiły tam za sprawą Leona Budzisiaka, dyrektora ZZM w 1990 roku. Zostały przeniesione z chodników w pobliżu budynku ówczesnego sklepu żeglarskiego. Tam z kolei fragmenty macew przeniesiono z pobliskiego kirkutu w latach sześćdziesiątych lub siedemdziesiątych.

Cmentarz żydowski w Elblągu założono w 1812 roku u zbiegu ulic, dzisiejszej Brzeskiej i Browarnej.

Z czasem cmentarz został z trzech stron otoczony murowanym ogrodzeniem, a w północno-zachodnim narożniku nekropolii wzniesiono najprawdopodobniej niewielki dom pogrzebowy. Kirkut został zdewastowany w czasach narodowego socjalizmu

- czytamy na stronie Wirtualny Sztetl.

W latach sześćdziesiątych lub siedemdziesiątych fragmenty macew zostały wykorzystane do utwardzenia dwóch chodników przed zbudowanym po wschodniej stronie cmentarza budynku sklepu żeglarskiego i następnych istniejących domów.

W 1990 roku Leon Budzisiak, gdy był szefem komunalnej „zieleni” wracając z zakupów w sklepie żeglarskim zwrócił uwagę na dziwne „płytki”chodnikowe. Okazało się, że są to fragmenty macew.

Za zgodą władz miasta zostały zdeponowane na terenie naszego obiektu w Bażantarni, przy ul. Marymonckiej

- wyjaśnia Leon Budzisiak, dyrektor Zarządu Zieleni Miejskiej.

Poniżej historia Żydów w Elblągu za stroną www.kirkuty.xip.pl

Elbląg stanowił jedno z najstarszych skupisk ludności żydowskiej we wschodnich Prusach. Pierwsi Żydzi osiedlili się w mieście w 1783 roku. Wiadomo, że w 1812 roku w Elblągu żyły 33 rodziny żydowskie, a w 1880 roku w mieście mieszkało 549 wyznawców judaizmu. W 1812 r. powstał cmentarz żydowski, a 1824 r. wzniesiono synagogę.

W 1844 r. do rady miejskiej Elbląga wybrano rajcę pochodzenia żydowskiego. Warto wiedzieć, że jeden z największych koncernów we wschodnich Niemczech, wytwórnia cygar Loeser & Wolff została założona elbląskiego 1874 r. przez elbląskiego Żyda. W 1926 r. firma zatrudniała aż 4.000 robotników.

Z całą pewnością nie wszystkim Żydom z Elbląga wiodło się dobrze. Na przełomie XIX i XX w. trudne warunki ekonomiczne sprawiły, że wielu z nich wyjechało z kraju w poszukiwaniu pracy i lepszych perspektyw. Ich odpływ rekompensowały natomiast ruchy migracyjne ludności z mniejszych miejscowości. W 1905 roku w Elblągu mieszkało 445 osób pochodzenia żydowskiego, do 1925 r. liczba ta pozostała niemal niezmieniona (434).

W chwili objęcia władzy przez nazistów społeczność żydowska Elbląga liczyła 367 osób. Represje zaowocowały szybkim, stopniowym spadkiem liczby miejscowych Żydów: do 207 w 1936 roku i do 53 w maju 1939 r. Podobno jeszcze w październiku 1942 r. - dzięki mieszanym małżeństwom - na terenie miasta przebywało siedem osób pochodzenia żydowskiego.

Zapraszamy do obejrzenia galerii zdjęć szlakiem historii dawnego cmentarza żydowskiego.