Ustawodawca wprowadził kilka wariantów ulg w opłacaniu składek dla nowych przedsiębiorców lub dla tych, którzy wracają do prowadzenia działalności gospodarczej po długiej przerwie. Przepisy zwalniają niektórych przedsiębiorców z opłacania przez 6 miesięcy składek na ubezpieczenia społeczne. Następnie mogą przez dwa lata płacić składki w niższej wysokości. 

Możesz skorzystać z ulgi na start, czyli przez 6 miesięcy kalendarzowych nie płacić składek na ubezpieczenia społeczne, jeśli podejmiesz działalność gospodarczą  po raz pierwszy albo ponownie po  co najmniej 60 miesiącach kalendarzowych od ostatniego zawieszenia lub zakończenia działalności gospodarczej. Nie można również wykonywać dla byłego pracodawcy tego, co robiłeś dla niego jako pracownik  w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym. W okresie korzystania z ulgi na opłacasz składki tylko na ubezpieczenie zdrowotne.

Z ulgi na start możemy korzystać maksymalnie przez 6 miesięcy kalendarzowych od podjęcia działalności gospodarczej. Jeśli rozpoczynamy działalność pierwszego dnia miesiąca, to uwzględniamy ten miesiąc jako pierwszy z 6 miesięcy korzystania z ulgi. Jeśli natomiast działalność rozpoczniemy w trakcie miesiąca, to okres ulgi liczony jest od kolejnego miesiąca kalendarzowego. Nie przedłużysz ulgi na start jeśli zawiesisz działalność w czasie korzystania z tej ulgi. 

W okresie korzystania z ulgi na start nie otrzymasz świadczeń przysługujących z ubezpieczenia chorobowego, czyli zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego, zasiłku macierzyńskiego, zasiłku opiekuńczego. 
W okresie tym nie będziesz mieć także prawa do świadczeń z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową, które przysługują z ubezpieczenia wypadkowego.  

Okres, w którym nie będziesz opłacać składek na ubezpieczenie emerytalne nie będzie również uwzględniony przy ustalaniu prawa do emerytury oraz nie podwyższy jej wysokości. Jeśli urodziłeś się po 31 grudnia 1948 r. otrzymasz emeryturę, gdy osiągniesz wiek emerytalny (60 lat – kobieta, 65 lat – mężczyzna) i udowodnisz jakikolwiek okres ubezpieczenia. Jeżeli jednak Twoje świadczenie będzie niższe niż najniższa emerytura, podwyższymy je do tej kwoty, ale tylko gdy udowodnisz co najmniej 20 lat składkowych i nieskładkowych (kobieta) albo 25 lat tych okresów (mężczyzna).Aby uzyskać prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, nie wystarczy, że będziesz niezdolny do pracy. Musisz jeszcze mieć wymagany okres składkowy i nieskładkowy, (zależy on od wieku, w którym stałeś się niezdolny do pracy) oraz, Twoja niezdolność do pracy musi powstać w tych okresach lub w ciągu 18 miesięcy od ich ustania.

Możemy zrezygnować z korzystania z ulgi na start i zgłosić się do ubezpieczeń społecznych. Jednak kolejny raz będzie można skorzystać z tego przywileju dopiero po 60 miesiącach kalendarzowych od dnia zakończenia bądź zawieszenia działalności.  

Gdy skorzystasz z ulgi na start przez 6 miesięcy lub wcześniej z niej zrezygnujesz, możesz opłacać składki na ubezpieczenia społeczne od tzw. preferencyjnej podstawy wymiaru składek. Przez kolejne 24 miesiące kalendarzowe będziesz opłacać składki od zadeklarowanej przez Ciebie kwoty, nie niższej jednak niż 30% minimalnego wynagrodzenia. Masz prawo opłacać składki na ubezpieczenia społeczne od tak ustalonej podstawy przez okres 24 miesięcy kalendarzowych, licząc od dnia objęcia Cię ubezpieczeniami społecznymi, czyli od dnia, który wskażesz we wniosku, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym go zgłosisz. 

Najniższa podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne to 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia. Możesz zadeklarować, że będziesz opłacać składki od wyższej kwoty. Twoja decyzja o skorzystaniu z preferencyjnej podstawy wymiaru składek będzie miała wpływ na wysokość  świadczeń, które przysługują z ubezpieczenia chorobowego (m.in. zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego, zasiłku macierzyńskiego, zasiłku opiekuńczego), oraz z ubezpieczenia wypadkowego (m.in. zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego). 

Świadczenia te są obliczane od podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe lub wypadkowe. Jeśli zadeklarujesz kwotę 30% minimalnego wynagrodzenia, to ta kwota będzie przyjęta do obliczenia przysługujących ci zasiłków.

Nie opłacasz za siebie składki na FP z działalności gospodarczej, gdy podstawa wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne i rentowe, w przeliczeniu na okres miesiąca jest niższa od minimalnego wynagrodzenia. Jeśli masz kilka tytułów do ubezpieczeń to sumujesz podstawę wymiaru składek i porównujesz z minimalnym wynagrodzeniem.

Składkę naliczasz od zadeklarowanej kwoty, nie niższej niż 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale poprzedniego roku kalendarzowego (włącznie z wypłatami z zysku). Minimalna podstawa wymiaru składki, a tym samym wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne, obowiązuje od 1 stycznia do 31 grudnia danego roku.

Składkę na ubezpieczenie zdrowotne musisz zawsze opłacić w pełnej wysokości za cały miesiąc, nawet jeśli wykonywałeś działalność gospodarczą przez część miesiąca (np. pobierałeś zasiłek z ubezpieczenia chorobowego lub wypadkowego).  

Jeśli wykonujesz działalność nieewidencjonowaną nie musisz zgłaszać się jako przedsiębiorca do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG). Nie opłacasz żadnych składek na ubezpieczenia. Jeśli jednak nie spełniasz warunków do prowadzenia takiej działalności musisz zarejestrować swoją firmę w CEIDG i zgłosić się do ubezpieczeń.

W okresie prowadzenia działalności nieewidencjonowanej, tak jak w okresie korzystania z ulgi na start, nie podlegasz ubezpieczeniom społecznym, a w związku z tym nie korzystasz z ochrony, którą te ubezpieczenia gwarantują  – nie masz prawa do świadczeń m.in. w razie choroby czy macierzyństwa. Okres prowadzenia przez Ciebie nieewidencjonowanej działalności nie będzie także uwzględniony przy ustalaniu prawa do świadczeń emerytalno-rentowych lub świadczeń przysługujących członkom Twojej rodziny. Nie będziesz mógł również ubiegać się o długoterminowe świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego, ani członkowie Twojej rodziny (w przypadku Twojej śmierci), ponieważ nie podlegasz ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowym, a tym samym ubezpieczeniu wypadkowemu.

Anna Ilukiewicz
Regionalny Rzecznik Prasowy ZUS  
Województwa warmińsko-mazurskiego