Kotły parowe wykorzystywane są z powodzeniem w rozmaitych gałęziach przemysłu i energetyki, w tym zwłaszcza na potrzeby ogrzewania, ciepłowni i elektrociepłowni, a także dużych elektrowni zawodowych. Doskonale odnajdują się ponadto także i w małych gospodarstwach domowych, gdzie często wykorzystywane są w postaci oczyszczalników lub żelazek do prasowania.

Stanowiące zespół urządzeń przetwarzających energię chemiczną w energię cieplną instalacje kotłowe (kotłownie parowe) składają się zazwyczaj z kotła właściwego i paleniska, a także urządzeń pomocniczych, które jako całość zasilane są paliwem powietrzem oraz wodą. Próbując sklasyfikować konstrukcje kotłów ze względu na rodzaj obiegu wody wyróżnia się najczęściej kotły z naturalnym obiegiem wody (który wywoływany jest poprzez wykorzystanie różnicy gęstości wody), a także kotły z obiegiem wody wymuszonym przez pompę. Z uwagi z kolei na konstrukcję paleniska, wyróżnia się kotły należące do kategorii rusztowych, komorowych oraz fluidalnych. Na rynku dostępne są zarówno kotły z suchym odprowadzaniem żużla, jak i z odprowadzaniem mokrym.

Tłumacząc konstrukcję i sposób działania kotłowni parowych, określić je można jako ogrzewane zewnętrznym źródłem energii, zamknięte zbiorniki lub systemy rur ciśnieniowych, których zadaniem jest wytwarzanie pary wodnej lub wody o temperaturze przewyższającej 100 stopni Celsjusza. Spalane paliwa o charakterze gazowym, ciekłym lub stałym doprowadzają do kotłów parowych energię, która następnie wykorzystywana jest do wytworzenia ciepła.

Wśród oferowanych przez producentów kotłowni parowych, wyróżnić można bez wątpienia instalacje energetyczne wykorzystujące kotły o dużej pojemności wodnej, a także tzw. kotły wodnorurkowe oraz szybkie wytwornice pary. Pierwsza z opisywanych kategorii kotłów zazwyczaj złożona jest z walcowego płaszcza. Jest on najczęściej stosowanym rozwiązaniem technicznym dla zamierzeń wymagających małych i średnich wydajności pracy oraz takiego samego ciśnienia pary. W przypadku instalacji wykorzystujących kotły parowe wodnorurkowe, zamiast wykorzystania walcowatego płaszcza woda znajduje się w specjalnie do tego przystosowanych rurkach. Dzięki temu możliwe jest osiągnięcie wyższej wydajności oraz większego ciśnienia. Wykorzystanie technologii szybkich wytwornic pary pozwala z kolei na wytworzenie pary nasyconej, co wiąże się jednak ze zmniejszoną wydajnością pracy całej instalacji. Przeciwnie niż mogłoby się wydawać, kotłownie parowe bynajmniej nie mogą zostać uznane za konstrukcje już przestarzałe oraz zastępowane przez inne dostępne na rynku energetycznym technologie. Z powodzeniem są one bowiem wykorzystywane także w najnowocześniejszych instalacjach wykorzystujących np. energię jądrową, gdzie znajdują przeróżne zastosowanie jako elementy bardziej skomplikowanych układów i instalacji. Większość dostępnych na rynku urządzeń odpowiada też wszelkim standardom bezpieczeństwa, co znajduje potwierdzenie w wystawianych przez różnego rodzaju podmioty eksperckie certyfikatach, a także oznaczeniach norm oraz znaku zgodności CE.