Z zagranicznych wojaży podróżnicy oprócz afrykańskich masek, wisiorów, rzeźb i wspomnień przywożą groźne choroby. Każdego roku w Polsce notuje się ok. 50 zachorowań na malarię. 75% wracających z Egiptu skarży się na zespoły biegunkowe, których przyczyn lekarze nie zawsze nie potrafią wskazać, ostatnio kilka takich przypadków odnotowano u osób wracających z Grecji.

 

Szczepienia są jednym z najskuteczniejszych środków profilaktyki chorób zakaźnych. Mają na celu wywołanie w organizmie człowieka stanu odporności, który może trwać nawet wiele lat, zwłaszcza jeśli po pewnym czasie przyjmie się kolejną dawkę szczepionki. Szczepienia przeciwko chorobom zakaźnym przy wyjazdach do krajów tropikalnych podzielono na obowiązkowe i zalecane.

 

Szczepienia obowiązkowe są obligatoryjne na podstawie Międzynarodowych Przepisów Zdrowia WHO, muszą być udokumentowane w tak zwanej międzynarodowej książeczce szczepień tzw: „żółta książeczką”. Każde szczepienie powinno być poprzedzone rozmową z lekarzem oraz badaniem lekarskim.

 

Ze względu na różny stopień zagrożenia, dobór szczepień zalecanych uzależniony jest od: 

• charakteru wyjazdu (indywidualny lub grupowy, rodzaj wykonywanych zajęć, pobyt w rejonach wiejskich, leśnych itp.), 

• przewidywanego rejonu i czasu pobytu, z uwzględnieniem aktualnej sytuacji epidemiologicznej, 

• stanu odporności immunologicznej i ewentualnych przeciwwskazań do szczepień.

 

Obecnie obowiązkowe jest jedynie szczepienie przeciwko żółtej gorączce (febrze). Jedno szczepienie wystarcza na 10 lat. Do grupy szczepień zalecanych zalicza się szczepienia przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby (w skrócie wzw) typu A (pokarmowej) i typu B (wszczepiennej), durowi, tężcowi, błonicy i polio. Osoby podróżujące do miejsc o dużym zagrożeniu tymi chorobami powinny zasięgnąć porady lekarskiej co do potrzeby szczepienia lub doszczepiania wspomnianych chorób. Często zalecane jest szczepienie przeciwko wzw typu A. 

 

Jak się szczepić?

W sytuacji, gdy musimy się poddać szczepieniom przeciw kilku chorobom, trzeba ustalić odpowiedni program. Na pierwszą wizytę u lekarza należy udać się co najmniej 6 tygodni przez planowaną podróżą. Wynika to z faktu, że niektóre szczepienia ochronne należy powtórzyć, aby wytworzyć właściwą odporność immunologiczną.

Szczepionki można przyjmować co 24 godziny od przyjęcia pierwszej z nich. Po upływie pierwszej doby należy jednak wstrzymać się z kolejnymi szczepieniami; okres ochronny, po którym możemy przyjąć następne szczepienia podają producenci preparatów. 

 

Szczepionka przeciwko żółtej febrze i wzw typu A podawana jest jednorazowo. Natomiast szczepionki przeciwko wzw B, durowi i tężcowi muszą być podane dwukrotnie w odstępie ochronnym co najmniej 4 tygodni. 

 

Osoby, które poważnie chorowały w przeszłości lub chorują obecnie, powinny zabrać ze sobą krótki opis schorzenia w języku angielskim lub w języku kraju docelowego, wynik ostatniego EKG, badanie rtg klatki piersiowej, zapas przyjmowanych leków i podstawową apteczkę. Poza tym warto wykupić na czas wyjazdu polisę ubezpieczenia zdrowotnego. 

 

Zalecenia w czasie pobytu w krajach tropikalnych 

Konieczna adaptacja

Pobyt w tropiku wymaga zaadaptowania się organizmu człowieka do warunków tam panujących. Trwa to kilka dni. W tym czasie należy unikać większego wysiłku fizycznego, intensywnego opalania się i obfitych posiłków. Spożywanie alkoholu również wymaga rozwagi. Dalekie podróże łączą się ze zmianą stref czasowych. Adaptacja do zmiany czasu wymaga zwykle jednego dnia na każde 1-2 godziny różnicy czasu i na przyspieszenie tej adaptacji nie mamy zbyt dużego wpływu. Ostatnio coraz bardziej popularna wśród osób często podróżujących staje się melatonina, która ma łagodzić objawy jet-lag, czyli zaburzeń snu związanych z szybką zmianą stref czasowych przy podróżach międzykontynentalnych. Są to najczęściej: złe samopoczucie, nadmierna drażliwość, ból głowy, dezorientacja, zmęczenie, trudności w koncentracji i zasypianiu. Objawy jet-lag bardziej nasilone są przy podróżach z zachodu na wschód, gdyż dochodzi do wyprzedzania zegara biologicznego, niż odwrotnie (opóźnienie zegara biologicznego). 

 

Higiena osobista, higiena żywienia to podstawa

Szacuje się, że co trzecia osoba w czasie pobytu w krajach strefy międzyzwrotnikowej cierpi na biegunkę już w pierwszym tygodniu pobytu. Są to zwykle biegunki z 4-5 wodnistymi stolcami dziennie, które ustępują samoistnie po 3-4 dniach. Czasem jednak choroba utrzymuje się dłużej i wymaga porady lekarskiej. Najczęściej przyczyną biegunek podróżnych są różne szczepy bakteryjne i pierwotniak pełzak czerwonki. W 1/3 przypadków przyczyny nie udaje się ustalić. Leczenie uzależnione jest od stopnia nasilenia objawów. Jedyną skuteczną metodą zapobiegania biegunce podróżnych jest przestrzeganie częstego mycia rak i higieny żywienia oraz picia tylko firmowych napojów butelkowanych. 

 

W większości krajów tropikalnych i słabo rozwiniętych brak jest skutecznych systemów oczyszczania wody i ścieków. Często występują tam choroby związane z niewłaściwie oczyszczoną wodą: czerwonka, dur plamisty, zapalenie wątroby typu A czy poliomyelitis. 

 

Umyj, ugotuj, upiecz, obierz lub zapomnij!

Dlatego też w strefie tropikalnej stanowczo nie należy spożywać dań z surowego mięsa lub ryb i owoców morza, surowych warzyw lub owoców oraz surowych produktów mlecznych i nabiału (w tym majonezu, sałatek, ciastek i lodów), jak również potraw odgrzewanych. Niebezpieczne dla zdrowia może być skuszenie się na regionalne specjały sprzedawane na ulicznych straganach. Warzywa czy owoce można zjeść dopiero po dokładnym umyciu pod bieżącą wodą i własnoręcznym obraniu ze skóry. W miarę możliwości należy kupować produkty fabrycznie paczkowane. Pragnienie należy gasić wodą mineralną butelkowaną lub innymi napojami znanych firm. Niebezpieczne dla zdrowia mogą być kostki lodu, ponieważ nie wiadomo, jaka woda została zamrożona. Wodę z kranu należy zawsze przed użyciem przegotować. Gdy jest to niemożliwe, to należy przepuścić ją przez specjalny filtr lub odkazić chemicznymi środkami odkażającymi. Przed przygotowaniem potraw lub jedzeniem należy zawsze umyć ręce, a do mycia zębów używać wody butelkowanej. 

 

W niektórych rejonach tropikalnych pływanie lub kąpiel w otwartych akwenach słodkowodnych wiąże się z ryzykiem zaatakowania przez pasożytnicze robaki zwane schistosoma. Pasożyty te wnikają do organizmu przez skórę i wywołują chorobę schistosomatozę. Dlatego najbezpieczniej jest korzystać z kąpieli w basenach hotelowych. 

 

Jakie „pamiątki” w postaci chorób najczęściej przywozimy?

Do najczęstszych chorób przywożonych z tropików zaliczana jest biegunka (około 50 proc. wyjeżdżających), infekcja dróg oddechowych (10-13 proc.) oraz czerwonka i malaria (4-7 proc.) Tą ostatnią można się zarazić w około 110 krajach w tym m.in. w rejonach Afryki Subsaharyjskiej, na Madagaskarze, w dorzeczu Amazonii i Orinoko, a także w Meksyku, na Karaibach czy w Egipcie (przy granicy z Sudanem). W latach 1999-2008 z powodu tzw. importowanej malarii zmarło 11 Polaków.

 

Koszty szczepień

Koszt szczepień jest różny w zależności od tego, na wykonanie jakich zdecyduje się turysta. Wykonanie wszystkich szczepień obowiązkowych, tj. przeciwko żółtej febrze i zalecanych (dur brzuszny, błonica, tężec, polio) kosztuje kilkaset złotych. Natomiast za szczepienie przeciwko żółtej febrze trzeba zapłacić ponad 150 zł. Należy również pamiętać, że szczepionki przeciwko żółtej febrze (gorączce) i cholerze wykonują tylko wybrane punkty szczepień – m.in. Instytut Medycyny Morskiej i Tropikalnej w Gdyni, ale także stacje sanitarno-epidemiologiczne, m.in. Graniczna Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Gdyni. Niestety Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Elblągu takich szczepień nie dokonuje.

 

Twój niezbędnik 

 

Pamiętaj o Apteczce 

Lekarze doradzają również, aby w czasie egzotycznej wycieczki mieć ze sobą specjalną apteczkę. Jej skład powinien być dostosowany do charakteru wyprawy. Zawsze pod ręką powinniśmy mieć  m.in. leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe, przeciwbiegunkowe, stosowane w profilaktyce malaryjnej, przeciwgrzybiczne, przeciwalergiczne, kremy z wysokim filtrem przeciwsłonecznym, a także preparaty łagodzące poparzenia skóry. W apteczce nie powinno również zabraknąć leków nawadniających, a także stosowanych w przypadku zatrucia pokarmowego. O dokładny skład apteczki warto przed wyjazdem zapytać lekarza. 

 

Należy również pamiętać o ubezpieczeniu podróżnym. Nie pomoże nam szczepionka, kiedy będziemy się wspinać na Aconcaguę i dopadnie nas ból wyrostka robaczkowego.