Świat jest krainą fantastycznej literatury, a setki autorów z całego świata co roku tłumaczą swoje dzieła na różne języki. Platforma językowa Preply przeprowadziła badanie wśród 195 krajów i przygotowała zestawienie z którego dowiesz się, który kraj i który autor ma najwięcej przetłumaczonych książek w historii.

Mapa najczęściej tłumaczonych książek na świecie pozwala zobaczyć, jakie dzieła są najczęściej tłumaczone na poszczególnych kontynentach i w danym kraju. Poniżej opisaliśmy każdy kontynent i wyróżniliśmy kilku godnych uwagi autorów. Miej oczy szeroko otwarte, bo po drodze możesz napotkać kilka niespodzianek.

Ameryka Północna

Potrzebujesz ucieczki od rzeczywistości? Istnieje mnóstwo północnoamerykańskich książek beletrystycznych dostępnych dla marzycieli na całym świecie, ponieważ fikcja jest najpopularniejszym gatunkiem najczęściej tłumaczonych tekstów w Ameryce Północnej. Od książek na temat dorastania (Kanada, Ania z Zielonego Wzgórza Lucy Maud Montgomery) przez magiczny realizm (Meksyk, Pedro Páramo Juana Rulfo) do trzymającego w napięciu romansu (Bahamy, Hotel autorstwa Arthura Haily).

W przeciwieństwie do tego, najczęściej tłumaczona pojedyncza książka w Ameryce Północnej i jedyna książka typu samopomoc na mapie świata pochodzi ze Stanów Zjednoczonych: Droga do szczęścia L. Rona Hubbarda. Ta broszura, przetłumaczona na ponad 112 języków, zawiera 21 przykazań moralnych, których powinni przestrzegać czytelnicy.

Hubbard jest również założycielem Kościoła Scjentologicznego, więc nielegalne rozpowszechnianie tych tekstów w szkołach i innych budynkach publicznych wywołało spore kontrowersje. „Proś, a będzie ci dane” prawdopodobnie nie jest jedną z ich zasad przewodnich.

Powiedzenie brzmi: „nie oceniaj książki po okładce”, ale czy źle jest oceniać ją po tytule? Patrząc na mapę Ameryki Północnej, trudno nie dać się zaintrygować niektórym z genialnie napisanych tytułów. Weźmy na przykład książkę In the Castle of My Skin George’a Lamminga z Barbadosu. A co powiesz na Krótką historię siedmiu zabójstw z Jamajki autorstwa Marlona Jamesa? Jeśli nigdy nie czytałeś tych prac, tytuły z pewnością sprawią, że zechcesz.

Ameryka Południowa

Ameryka Południowa ma bogaty arsenał najlepiej przetłumaczonych dzieł fikcyjnych. Jednym z najbardziej znanych jest Sto lat samotności kolumbijskiego pisarza Gabriela Garcíi Márqueza. Równie ważne dla literackiej tkaniny Ameryki Południowej są 2666 autorstwa chilijskiego pisarza Roberto Bolaño i Aleph argentyńskiego pisarza Jorge Luisa Borgesa.

Z drugiej strony, wyjątkiem od fikcji jest historyczny esej z Urugwaju zatytułowany Otwarte żyły Ameryki Łacińskiej autorstwa Eduardo Galeano. Analizuje wpływ stuleci imperializmu, wyzysku i niewolnictwa na Latynosów od Karaibów po Patagonię. To nie jest może lektura na plażę, ale dowiesz się, jak historia ukształtowała te regiony Ameryki Łacińskiej.

Najczęściej tłumaczony tekst w Ameryce Południowej pochodzi z Brazylii: Alchemik Paulo Cohelo. Ta powieść została przetłumaczona na ponad 80 języków na całym świecie i opisuje podróż młodego pasterza do egipskich piramid.

Jej popularność jest prawdopodobnie spowodowana przekazami, które niesie. Przede wszystkim zasługujesz na miłość, masz moc kontrolowania własnego losu, a Twoje marzenia są ważne. Kto nie chciałby usłyszeć tego w 80 różnych językach?

Europa

Wiele z najczęściej tłumaczonych książek w Europie pochodzi z literatury dziecięcej. Czy to austriackie Bambi, opowieść leśna Felixa Saltena, angielskie Przygody Alicji w Krainie Czarów Lewisa Carrola, włoskie Przygody Pinokia Carlo Collodi, czyli szwedzkie Pippi Pończoszanka Astrid Lindgren, tego typu opowieści towarzyszą dzieciom przed snem od ponad wieku. Szczerze mówiąc, jeśli nigdy nie słyszałeś żadnej z tych historii, przypomnij sobie dzieciństwo i przeczytaj je teraz.

Zaskakujący gatunek literacki, który pojawia się w Europie, pojawia się w formie książki teoretycznej… o szachach. Wygląda na to, że łotewski Mój system: traktat o szachach autorstwa Arona Nimzowicha wywarł spory wpływ na świat szachistów. Podczas gdy większości ludzi trudno jest zapamiętać, co robi dana figura, wydaje się, że dzieło ma wystarczająco dużo miłości dla tej gry, aby uzasadnić przetłumaczenie tego tekstu na ponad osiem języków.

Najczęściej tłumaczoną książką w Europie lub na jakimkolwiek innym kontynencie (z ogromną przewagą) jest nowela Mały Książę francuskiego autora Antoine’a de Saint-Exupéry’ego. Ta krótka powieść opowiada o młodym księciu, który odwiedza różne planety i próbuje odnaleźć się w miłości, towarzystwie, izolacji i stracie. Jest uważany za ponadczasową historię ze względu na obfitość przejmujących cytatów. Na szczęście te perły mądrości zostały przetłumaczone na ponad 382 języki na całym świecie.

Afryka

Po fikcji, głównym gatunkiem najczęściej tłumaczonych książek afrykańskich są autobiografie. Te pierwszoosobowe narracje są opowiadane przez niezliczoną liczbę odważnych autorów: torturowanego więźnia z Mauretanii (Dziennik Guantanamo autorstwa Mohamedou Ould Slahi), innowacyjnego dorastającego naukowca z Malawi (O chłopcu, który ujarzmił wiatr Willimy Kamkwamby) i dziecko-żołnierz z Sierra Leone (Droga przeminęła: wspomnienia chłopca-żołnierza autorstwa Ishmaela Beaha). Czasami czyjeś życie może być bardziej szokujące niż fikcja.

Najczęściej tłumaczonym dziełem ze wszystkich krajów afrykańskich, które zdeklasowało popularnego Hobbita urodzonego w RPA J. R. R. Tolkiena, jest opowiadanie autorstwa kenijskiego autora Ngũgĩ wa Thiong’o zatytułowane The Upright Revolution: Or Why Humans Walk Upright.

Do tej pory ta bajka została przetłumaczona na 63 języki (i wciąż rośnie). Więc po co to całe zamieszanie? Poprzez swoje folklorystyczne wyjaśnienie, jak i dlaczego ludzie chodzą na dwóch nogach, Thiong’o przekazuje jedną kluczową wiadomość: wszyscy jesteśmy połączeni. Często przyjmujemy ten pomysł za pewnik i musimy sobie o tym przypominać w jak największej liczbie języków.

Afryka zgarnia również nagrodę za największą liczbę autorek z najczęściej tłumaczonymi tekstami. Wśród tych istotnych pisarek znajdują się Bessie Head z Botswany (Maru), Nawal El Saadawi z Egiptu (Kobiety w punkcie zero), Helene Cooper z Liberii (Dom w Sugar Beach), Nathacha Appanah z Maurytiusa (Ostatni brat), Immaculée Ilibagiza z Rwandy (Left to Tell: One Woman’s Story of Surviving the Rwandan Genocide), Waris Dirie z Somalii (Kwiat Pustyni) i NoViolet Bulawayo z Zimbabwe (We Need New Names). #girlpower.

Azja

Dla odmiany, gatunki najczęściej tłumaczonych książek z Azji są tak różnorodne, jak ludzie, kultury i krajobrazy. Gatunki te obejmują fikcję (Afganistan Tysiąc wspaniałych słońc Khaleda Hosseiniego), poezję (Rycerz w tygrysiej skórze z Gruzji, Shota Rustaveli), politykę (Liban). Zabiłam Szeherezadę: Wyznania gniewnej Arabki Jourmany Haddada), historię (Syria Księga kontemplacji: islam i krucjaty Usama ibn Munqidh), autobiografie (Kambodża Droga utraconej niewinności autorstwa Somaly Mam) oraz medytację (Awaken Healing Energy Through the Tao z Tajlandii autorstwa Mantak Chia). W tej różnorodnej krainie literatury każdy znajdzie coś dla siebie.

Na pierwszym miejscu wśród najczęściej tłumaczonych książek w Azji są japońska Norwegian Wood Haruki Murakamiego i indyjska Autobiografia jogina Paramahansy Yoganandy. Pierwsza dotyczy uniwersalnych tematów depresji i żałoby po samobójstwie przyjaciela bohatera, druga zaś eksploruje duchową podróż człowieka żądnego przygód.

Choć pozornie rozbieżne w temacie, te głęboko osobiste doświadczenia dotyczące tego, kim i dlaczego tu jesteśmy, trafiają do sedna ludzkiego doświadczenia. Nic więc dziwnego, że ich przekazy są pożądane w tak wielu językach.

Oceania

Najczęściej tłumaczone teksty z Oceanii to powieści fabularne, które skupiają się na rodzinie. Na przykład Ptaki ciernistych krzewów australijskiej pisarki Colleen McCullough opowiada historię rodziny Cleary, która mieszka ze stadem owiec na odludziu. Przetłumaczona na ponad 20 języków, zajmuje pierwsze miejsce jako najczęściej tłumaczona książka w Oceanii.

Dalej w kolejności mamy Jeźdzca na wielorybie Witi Ihimaera z Nowej Zelandii, którego bohaterem jest ośmioletni Kahu, który próbuje udowodnić swojej rodzinie i plemieniu Maorysów, że potrafi przewodzić. Wreszcie, Leaves of the Banyan Tree samoańskiego pisarza Alberta Wendta opowiada o trzydziestoletniej walce, jaką jedna rodzina toczy w obliczu europejskiego kolonializmu. Spróbuj – z pewnością będą bardziej interesujące niż spory przy rodzinnym stole.

Jedyny nietypowy tytuł z Oceanii pochodzi z Tonga. Jest to zbiór humorystycznych opowiadań zatytułowanych Tales of the Tikongs autorstwa Epeli Hau’ofa. W konfrontacji z modernizacją świata zewnętrznego rdzenni mieszkańcy Tiko komicznie i ze współczuciem reagują na nowe oczekiwania kulturowe, jakie przed nimi stawiano. Chociaż przetłumaczony go tylko na około pięć innych języków, ten wyjątkowy tekst z południowego Pacyfiku jest wart przeczytania, ponieważ w beztroski sposób porusza poważne kwestie, przed którymi stoi ta kultura.

O Preply:

Preply to aplikacja stworzona w 2012 roku przez Kirilla Bigaia, Serge'a Lukyanova i Dmytro Voloshyna. Jej misją jest kształtowanie przyszłości efektywnego uczenia się języków obcych i nabywania nowych umiejętności. Preply buduje spersonalizowaną przestrzeń do nauki, łącząc 140 000 korepetytorów i metodyków z dziesiątkami tysięcy uczniów z całego świata. Firma zatrudnia 250 pracowników 36 różnych narodowości w biurach zlokalizowanych w Kijowie i Barcelonie.