Radzi położna Agnieszka Mińko, ambasadorka kampanii społeczno-edukacyjnej „Położna na Medal”.

Skóra nowo narodzonego dziecka jest bardzo delikatna, a przez to szczególnie narażona na czynniki zewnętrzne. Stosowanie odpowiednich technik pielęgnacyjnych i specjalnych preparatów pozwala chronić ją przed groźnymi dolegliwościami skórnymi. Przede wszystkim latem troskliwa pielęgnacja skóry maluszka ma bardzo istotne znaczenie.

Pielęgnacja z troską

Skóra jest największym ludzkim organem. Chociaż noworodek, który przychodzi na świat, wyposażony jest w skórę dobrze wykształconą, to nie jest ona jeszcze w pełni dojrzała. Różni się od skóry dorosłego wieloma właściwościami. Pod względem struktury i funkcjonalności skóra dojrzewa dość szybko, bo około 4 miesięcy. Zawsze jednak wymaga szczególnej uwagi, ponieważ na podstawie wyglądu naskórka często diagnozowanych jest wiele schorzeń, jak np. AZS – atopowe zapalenie skóry. Warto pamiętać również, że naskórek nowo narodzonego dziecka jest cieńszy, wrażliwszy na światło oraz znacznie bardziej narażony na uszkodzenia mechaniczne. Zawiera mniej, a w dodatku gorzej funkcjonujących gruczołów potowych, co może sprzyjać przegrzewaniu. Jego wartość pH jest wyższa (powyżej 6,0) niż u osoby dorosłej (+/- 4,95). Obniżenie kwasowości skóry wpływa korzystnie na hamowanie rozwoju flory patogennej, poprawiając funkcje immunologiczne naskórka. Dlatego skórę noworodka, niemowlęcia należy szczególnie troskliwie pielęgnować, używając odpowiednich środków kosmetycznych.

Maź płodowa

Skóra noworodka od czasu życia płodowego jest chroniona przez specjalną substancję – maź płodową. Składa się ona głównie z wody, a poza tym z lipidów i białek. Chroni skórę przed działaniem płynu owodniowego, zapobiega maceracji naskórka (rozmiękaniu), a także odżywia i nawilża go. W mazi płodowej występują takie substancję, jak: laktoferyna, antyoksydanty i lizozym, których zadaniem jest ochrona przed zakażeniami bakteryjnymi.

Już po porodzie należy zwrócić uwagę na to, w jaki sposób właściwie wykonywać zabiegi pielęgnacyjne. Przede wszystkim, warto pamiętać, że skórę noworodka bardzo delikatnie osuszamy wystrzegając się pocierania. Pomijając fakt, że jest to uczucie nieprzyjemne, sprzyja wystąpieniu urazów mechanicznych, a także pozbawia maluszka ochrony, jaką daje maź.

Pierwsza kąpiel

Noworodek wymaga kąpieli w celu usunięcia ze skóry zanieczyszczeń z krwi czy smółki. WHO – Światowa Organizacja Zdrowia – zaleca kąpiel nie wcześniej niż sześć godzin po porodzie z zachowaniem szczególnej ostrożności, by nie uszkodzić ochronnej warstwy mazi płodowej. Badania epidemiologiczne wskazują na konieczność przyspieszenia pierwszej kąpieli, gdy mama zakażona jest wirusem HIV lub HBs i występuje podejrzenie zakażenia wewnątrz macicznego. Kąpiel taką można pominąć np. kiedy stan zdrowia dziecka budzi zastrzeżenia. Wówczas należy ograniczyć czynności pielęgnacyjne tylko do miejsc zabrudzonych. Pierwszą kąpiel można wykonać używając jedynie wody. Należy pamiętać, żeby zapewnić dziecku odpowiednie warunki do kąpieli. Optymalna temperatura wody oscyluje w granicach 34 – 37 stopni C, z kolei temperatura pomieszczenia powinna być nie niższa niż 22 stopnie C. Najlepiej, kiedy dziecko zanurzone jest w wodzie znaczną powierzchnią ciała, co zmniejsza jego stres związany z utrata ciepła.

Kolejne kąpiele zalecane są z częstotliwością sięgającą dwóch, trzech razy w tygodniu. Szczególną wagę należy przywiązać do doboru środków pielęgnacyjnych, zwłaszcza, jeśli zawierają długi skład z detergentami (SLS, SLES) oraz glikolami polietylenowe (PEG) i polipropylenowymi (PPG). Nie jest tajemnicą, że te substancje które często bywają przyczyną podrażnień, zaczerwienienia czy pokrzywki ze świądem. Pamiętać należy również o delikatnym osuszaniu skóry dziecka, pamiętając o zgięciach skórnych szczególnie narażonych na otarcia bądź odparzenia, zwłaszcza latem.

Pielęgnacja twarzy niemowlaka

W praktyce, to właśnie toaletę buzi dziecka wykonujemy najczęściej. Można do tego celu użyć płynu micelarnego, który dzięki swoim właściwością hydro- i lipofilnym doskonale oczyszcza skórę, a także ją pielęgnuje. Szczególną uwagę należy zwrócić na pielęgnację oczu. Przemywanie należy wykonywać od zewnętrznego kącika oka w kierunku nasady nosa. Kiedy jest potrzeba powtórzenia czynności, należy sięgnąć po nowy wacik. Warto pamiętać, że chcąc jednocześnie pielęgnować oczy maluszka i chronić je przed podrażnieniem, do pielęgnacji powinno się używać soli fizjologicznej.

Pielęgnacja okolicy pieluszkowej

Skóra pod pieluszką jest szczególnie narażona na podrażnienia i uszkodzenia. Dzieje się tak w wyniku kontaktu z moczem i kałem (wyższe pH skóry, enzymy i amoniak uszkadzające ochronną barierę skórną), wysoką wilgotnością, a także mechaniczne tarcia pieluszki

Czasami do podrażnień może dochodzić na skutek stosowania popularnych dziś nasączanych chusteczek. Problemy ze skórą szczególnie nasilają się podczas biegunki bądź infekcji układu moczowego. Zapobieganie jest jednak bardzo proste. Należy pamiętać
o dokładnym obmywaniu – najlepiej czystą wodą – u dziewczynek wykonywanym „od przodu ku tyłowi, nie rozchylając warg sromowych, z kolei u chłopców bez zsuwania napletka. Ważną rolę odgrywa również częste zmienianie pieluszki, a także stosowanie preparatów ochronnych lub leczących. Nie należy również zapominać o korzystnym wpływie powietrza. Przed nałożeniem świeżej pieluszki zaleca się kilka razy dziennie wietrzyć pośladki dziecka.

Problemy skórne

To najczęściej potówki. Te powstają w wyniku działania wysokiej temperatury w wilgotnym środowisku. Występują najczęściej z powodu przegrzania dziecka. Potówki najłatwiej zaobserwować można na twarzy i w okolicy fałdów skórnych maluszka. W przypadku bardzo nasilonych zmian pomaga kąpiel w roztworze nadmanganianu potasu. Najczęściej jednak ustępują one samoistnie po zapewnieniu odpowiedniej temperatury dziecku poprzez właściwe ubieranie i właściwą pielęgnację

Innym problemem są odparzenia – szczególnie widoczne w okolicy zgięć skórnych i okolicy pieluszkowej. W tym przypadku istotna okazuje się profilaktyka, gdyż zdecydowanie łatwiej zapobiegać oparzeniom, niż je leczyć. Chcąc zapobiegać powstawaniu odparzeń uwagę powinniśmy skierować w stronę kremów i maści pielęgnacyjnych. Do pielęgnacji miejsc około pieluszkowych polecane są maści z witaminą F, które wspierają niedojrzałą skórę niemowlęcia. Warto jest sięgnąć po maść pielęgnacyjną alantandermoline z witaminą F, która zawiera alantoinę, d-pantenol oraz pielęgnacyjne oleje roślinne bogate w witaminę F. Dzięki temu maść skutecznie pielęgnuje i chroni delikatną, wrażliwą, skłonną do podrażnień i odparzeń skórę niemowlaka. Polecana od 28 dnia życia dziecka.

Bardzo ważna jest ochrona przed promieniami UV zwłaszcza u dzieci, aby zapobiegać oparzeniom słonecznym. Pamiętać należy o regularnej aplikacji preparatów z wysokim filtrem.