Pracownicy Muzeum Archeologiczno-Historycznego skierowali do radnych Rady Miejskiej w Elblągu list otwarty. Proszą o zapewnienie w budżecie na lata 2017 i 2018  pieniędzy na wkład własny do projektu "Z muzeum w przyszłość". Wyjaśniają czym grozi brak tych funduszy.

Szanowni Radni Rady Miejskiej w Elblągu,
jako pracownicy elbląskiego Muzeum Archeologiczno-Historycznego, prosimy o udzielenie wsparcia w zakresie zapewnienia w budżecie Miasta Elbląga na rok 2017 i 2018 środków finansowych na pokrycie wkładu własnego do projektu „Z Muzeum w przyszłość”.

Projekt „Z Muzeum w przyszłość” - geneza

Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Elblągu od blisko 10 lat konsekwentnie realizuje strategię modernizacji instytucji. Proces ten rozpoczął się w 2007 roku wraz z przystąpieniem do opracowywania dokumentacji projektowo-budowlanej remontu budynków i dziedzińca Muzeum. W 2012 roku instytucja otrzymała dofinansowanie ze środków Programu Współpracy Transgranicznej Litwa-Polska-Rosja, dzięki któremu do 2014 roku udało się odnowić dziedziniec, przeprowadzić remont i zakupić wyposażenie skrzydła wschodniego budynku Podzamcza oraz ukończyć I etap robót budowlanych w skrzydle południowym. Obecnie Muzeum pozyskało środki z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Warmińsko Mazurskiego w wysokości 10 mln. zł na realizację projektu „Z Muzeum w przyszłość”, obejmującego remont generalny budynku Gimnazjum, prace wykończeniowe w skrzydle południowym Podzamcza oraz wyposażenie wystawowe i edukacyjne obu obiektów. Tym samym instytucja uzyskała szansę zakończenia całego procesu modernizacji, a przede wszystkim zabezpieczenia zabytkowego obiektu Gimnazjum, znajdującego się w bardzo złym stanie technicznym, zagrażającym przebywającym w obiekcie ludziom i przechowywanym zbiorom. Kwestia remontu budynków Muzeum jest również istotna dla Władz Miasta, o czym świadczą podejmowane w latach ubiegłych działania, w tym między innymi pokrycie przez Urząd Miejski kosztów opracowania dokumentacji projektowo-budowlanej remontu budynków Muzeum (ok. 100 tys. zł) oraz zapewnienie środków finansowych na pokrycie wkładu własnego do projektu „Muzea ponad granicami”, w ramach którego zrealizowany został I etap modernizacji obiektów Muzeum (lata 2012 – 2014). Ponadto remont infrastruktury całego Muzeum został wpisany w Wieloletni Plan Inwestycyjny na lata 2007 - 2013 dla Miasta Elbląga. Inwestycja została także uwzględniona w Lokalnym Programie Rewitalizacji Elbląga 2020+.

Projekt „Z Muzeum w przyszłość” – planowane działania, dane finansowe

Projekt „Z Muzeum w przyszłość” obejmuje niezbędny remont generalny budynku Gimnazjum oraz prace wykończeniowe w skrzydle południowym budynku Podzamcza. Koszt planowanych robót budowlanych stanowi około ¾ kosztów całego projektu i został wyliczony w oparciu o kosztorysy inwestorskie. Pozostałe działania przewidziane do realizacji w ramach projektu są również działaniami inwestycyjnymi (modernizacja 2 istniejących wystaw stałych i budowa 5 nowych ekspozycji, zakup wyposażenia z przeznaczeniem dla zwiedzających oraz wyposażenia magazynów zbiorów) i zostały dobrane w oparciu o kryteria wyboru projektów dla Działania 6.1 Infrastruktura kultury, Poddziałania 6.1.1 Dziedzictwo kulturowe, w ramach RPO Województwa Warmińsko-Mazurskiego, w taki sposób, aby zmaksymalizować szansę uzyskania dofinansowania na niezbędny remont obiektów. W rezultacie projekt uzyskał najwyższe możliwe dofinansowanie (85% kosztów projektu) w wysokości 10 374 608,65 zł, przy wkładzie własnym na poziomie 15% (1 830 813,29 zł). Jest to jedyny projekt z Elbląga, który otrzymał dofinansowanie w naborze.

Historia i stan techniczny budynku Gimnazjum

Budynek Gimnazjum to obiekt o bogatej historii i istotnym znaczeniu dla Miasta. Jego najstarsze fragmenty powstawały podczas budowy Zamku Krzyżackiego, w połowie XIII w. Od połowy XV w. do lat 20. XVI w. budynek był siedzibą Zgromadzenia Sióstr Brygidek, a po opuszczeniu przez nie miasta, decyzją Rady Miejskiej przekazano gmach na powstające Gimnazjum Elbląskie – przez blisko dwa stulecia najlepszą szkołę akademicką w Prusach, gdzie wybitni nauczyciele tworzyli wzorcowe, nowoczesne programy i systemy nauczania. Budynek Gimnazjum, w międzyczasie wielokrotnie przebudowywany, ocalał ze zniszczeń II Wojny Światowej, ale ze względu na pogarszający się stan techniczny niemal pół wieku temu przeszedł remont kapitalny. Obecnie znajduje się jednak w stanie zagrażającym nie tylko przechowywanym w nim zbiorom, ale przede wszystkim przebywającym w obiekcie ludziom – zwiedzającym i pracownikom instytucji. W złym stanie jest zwłaszcza dach, w tym: ⦁ stropodach nie posiadający izolacji termicznej, z podbitką wykonaną z azbestu, ⦁ konstrukcja drewnianej więźby dachowej – nadpalona, porażona przez owady i grzyby oraz niezabezpieczona środkami przeciwpożarowymi, ⦁ nieszczelne pokrycie dachu, zużyte obróbki blacharskie i uszkodzone kominy. Ponadto w krytycznym stanie jest elewacja, zwłaszcza ściana północna, której odpadające części mogą stanowić zagrożenie dla ludzi. Zgodnie z opracowaną na zlecenie Muzeum analizą mykologiczną także piwnice budynku są w stanie niedostatecznym, ze względu na ich silne zawilgocenie i zagrzybienie. Grzyb powoli przedostaje się już do pomieszczeń zlokalizowanych na parterze, w których prezentowane są wystawy czasowe, gdzie odbywają się lekcje muzealne i gdzie zlokalizowane są stanowiska pracy. Budynek znajduje się na linii tzw. Waterfront i jest ostatnim obiektem na linii brzegowej Rzeki Elbląg, na wysokości elbląskiego Starego Miasta, który ze względu na stan zachowania w sposób drastyczny obniża walory estetyczne obszaru nadwodnego od strony wschodniej. W rezultacie licznych modernizacji obiekt utracił w przeszłości dostępność od strony rzeki, której odzyskanie w rezultacie realizacji projektu „Z Muzeum w przyszłość” w sposób istotny podniosłoby atrakcyjność nadbrzeżnego pasa spacerowego.

Stan techniczny skrzydła południowego budynku Podzamcza

Skrzydło południowe budynku Podzamcza dotychczas nie było użytkowane – pierwotnie ze względu na stan obiektu (zawilgocenie i zagrzybienie), a obecnie z racji konieczności przeprowadzenia prac wykończeniowych. W ramach projektu „Muzea ponad granicami” zrealizowano pierwszy etap robót budowlanych. Następnie, zgodnie z zastosowaną technologią, pomieszczenia skrzydła musiały przejść 2-letni okres osuszania zanim prace mogły być kontynuowane. Obecnie w obiekcie należy wymienić instalację elektryczną, zamontować monitoring, ułożyć tynki i posadzki oraz wymienić drzwi wewnętrzne. Dzięki temu Muzeum zyska dodatkowe ok. 300 m2 powierzchni z przeznaczeniem na cele ekspozycyjne i magazynowe. Jest to powierzchnia, która nigdy przedtem nie była udostępniana zwiedzającym. Ze względu na liczbę posiadanych zbiorów (ponad 100 tys. eksponatów i ponad 800 tys. zabytków masowych), każda nowa powierzchnia ekspozycyjna i magazynowa jest dla Muzeum szczególnie ważna.

Projekt „Z Muzeum w przyszłość” – źródła finansowania

Na etapie aplikowania o środki UE na remont obu budynków (kwiecień br.) Wnioskodawca uwzględnił także alternatywne niż budżet Miasta źródło dofinansowania wkładu własnego. Przewidziano, że środki własne mogą pochodzić z dwóch źródeł, tj. z budżetu Gminy Miasto Elbląg - w wysokości 457 703,32 zł (25% wkładu własnego) oraz z Promesy Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego – w wysokości 1 373 109,97 zł (75%). Jednak ze względu na zbieżność pomiędzy kalendarzem podpisywania umów w ramach RPO Warmia i Mazury i drugim naborem do programu (luty 2017) oraz terminami przyznawania Promesy MKiDN (luty 2017 r.) takie rozwiązanie jest niemożliwe. Ponadto w bieżącym roku o połowę został zmniejszony budżet Promesy w stosunku do roku ubiegłego i wynosi obecnie 2 626 530 zł. Zmniejsza to prawdopodobieństwo zdobycia środków z Programu na zabezpieczenie 75% wkładu własnego. Ponieważ umowa dofinansowania projektu „Z Muzeum w przyszłość” powinna zostać podpisana jeszcze w roku bieżącym (w przeciwnym razie przyznana kwota wraca do drugiego naboru), Muzeum jest zobligowane do dostarczenia w najbliższym terminie potwierdzenia posiadania wkładu własnego, który w bieżącym roku może zostać zapewniony jedynie z budżetu Miasta. Dokumentem potwierdzającym posiadanie wkładu własnego może być projekt budżetu Miasta na 2017 r. uwzględniający środki na projekt w wysokości 902 207,63 zł netto (w tym wydatki bieżące: 2 415,00; wydatki inwestycyjne: 899 792,63) wraz z promesą dotyczącą zabezpieczenia w budżecie Miasta na 2018 r. środków finansowych na pozostałą część wkładu własnego w wysokości 917 370,66 zł netto (w tym wydatki bieżące: 11 235,00; wydatki inwestycyjne: 928 605,66).

Projekt „Z Muzeum w przyszłość” – konsekwencje odstąpienia od realizacji

Brak zabezpieczenia w budżecie miasta środków na pokrycie wkładu własnego do projektu będzie skutkować utratą przyznanego Muzeum ze środków RPO Warmia i Mazury dofinansowania w wysokości ponad 10 mln. zł, a w rezultacie - znacznymi trudnościami w ponownym zdobyciu środków unijnych na remont budynku Gimnazjum w przyszłości, zwłaszcza, że jest to ostatni tak duży okres programowania funduszy UE dla Polski. Nie podjęcie realizacji projektu spowoduje natomiast dalszą degradację budynku Gimnazjum, co w efekcie wpłynie na zwiększenie zagrożenia pożarowego, dalsze odspajanie tynków ze ścian zewnętrznych, stanowiące zagrożenie dla ludzi oraz nasilenie zawilgocenia i zagrzybienia obiektu. Pogarszający się stan techniczny budynku może doprowadzić do konieczności jego zamknięcia oraz ewakuacji zbiorów. W takiej sytuacji konieczne będzie natychmiastowe wykonanie najpilniejszych prac budowlanych, obejmujących remont konstrukcji dachu, pokrycia, kominów oraz elementów ścian zewnętrznych, a także wykonanie zabezpieczenia przeciwwilgociowego i zapewnienie w budżecie Miasta środków na ten cel, w wysokości zbliżonej do poziomu wkładu własnego do projektu „Z Muzeum w przyszłość”. Wykonanie tych prac i tak będzie związane z koniecznością przeniesienia i inwentaryzacji wszystkich zbiorów znajdujących się w budynku Gimnazjum, co stanowi największe wyzwanie logistyczne. Podjęcie się takiego trudu by zabezpieczyć tylko najpilniejsze potrzeby zamiast dokonać pełnego remontu jest nieracjonalne i nieefektywne. Jednocześnie należy mieć na uwadze, że zwlekanie z podjęciem prac remontowych w budynku Gimnazjum doprowadzi do utraty ważności pozwoleń na budowę dla inwestycji. Spowodowałoby to konieczność ponownego opracowania dokumentacji projektowo-budowlanej i uzyskania niezbędnych uzgodnień i pozwoleń (w tym ponownego pokrycia kosztów tych działań), a następnie pozyskania kolejnych środków zewnętrznych, które umożliwiłyby realizację niezbędnych prac budowlanych. Te wszystkie działania wymagają dużych nakładów czasu, którego budynek Gimnazjum ma coraz mniej.

Projekt „Z Muzeum w przyszłość - rezultaty

Szanowni Państwo Radni, realizacja projektu „Z Muzeum w przyszłość” umożliwi nie tylko zabezpieczenie zabytkowego budynku Gimnazjum, ale przywróci mu należne miejsce wśród nielicznych bezcennych zabytków elbląskiego dziedzictwa kulturowego. Uczniowie lokalnych szkół uzyskają możliwość interaktywnego poznawania tego dziedzictwa w przestrzeni wirtualnej, a coraz liczniej przybywający turyści kolejną dawkę atrakcji, które zatrzymają ich na dłużej w naszym mieście. Uwieńczy to ponad dziesięcioletni proces modernizacji naszej instytucji, w którą już zainwestowano znaczące środki finansowe oraz wiele wysiłku i czasu, także czasu prywatnego pracowników. Ponieważ zależy nam na rozwoju naszej instytucji oraz Miasta, liczymy na to, że otrzymamy szansę na realizację projektu „Z Muzeum w przyszłość” i będziemy mogli się za nią odwdzięczyć, dostarczając atrakcję turystyczną na poziomie europejskim, która właściwie wykorzystana, przyczyni się do promocji Elbląga. Chcemy wierzyć, że deklaracje Władz Miasta i Radnych, dotyczące doceniania roli Muzeum, znajdą swoje odzwierciedlenie w przyznaniu nam środków na wkład własny do realizacji projektu. Jako pracownicy Muzeum możemy zagwarantować, że środki te zostaną tak samo dobrze spożytkowane jak w przypadku projektu „Muzea ponad granicami”, co wielokrotnie potwierdzają elblążanie, turyści oraz instytucje kontrolne.

Ze względu na upływający termin przedłożenia dokumentów potwierdzających posiadanie wkładu własnego do projektu „Z Muzeum w przyszłość”, prosimy o pochylenie się szanownych Członków Rady Miejskiej nad tym problemem.

Z poważaniem

pracownicy Muzeum Archeologiczno-Historycznego