W maju 2024 roku Centrum Sztuki Galeria EL podpisała umowę na dofinansowanie w ramach Programu Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku pn. “Rzeźba w przestrzeni publicznej dla Niepodległej - 2024” na konserwację trzech form przestrzennych.

Nazwa zadania: Renowacja Form Przestrzennych Otwartej Galerii

Zadanie przewiduje konserwację 3 form przestrzennych, wykonanych z metalu, powstałych w latach 1965 r i 2012 podczas Biennale Form Przestrzennych w Elblągu oraz późniejszych realizacji. Formy te należą do zespołu Otwartej Galerii, składającego się z kilkudziesięciu obiektów, który w miejskiej tkance Elbląga stanowi integralną całość historyczną i urbanistyczną. Zespół ten jest jedynym w kraju na taką skalę tego rodzaju dziedzictwem kulturowym i fenomenem, upamiętniającym podjęty w latach 60. Eksperyment realizacji utopii między klasowej współpracy między artystami i klasą robotniczą. Do konserwacji wybrane zostały obiekty z realizacji zarówno z I Biennale – Jerzy Jarnuszkiewicz 1965, Stanisław Sikora 1965 jak i realizacji z 2012 roku holenderskiego artysty Rolanda De Jong zintegrowanych z otoczeniem i wypełniających postulaty i ideę Biennale Form Przestrzennych. Konserwacja przeprowadzona zostanie na podstawie wykonanej – w pierwszym etapie zadania – dokumentacji projektowej.

Projekt został podzielony na dwa etapy, poniżej przedstawiamy ich szczegółowy opis:

W pierwszym etapie zadania wykonana zostanie dokumentacja techniczna remontu i konserwacji wybranych form; zakres czynności obejmować będzie: inwentaryzację każdej formy na potrzeby sporządzenia przedmiarów robót, sporządzenie dokumentacji remontu, wykonanie przedmiarów robót, wykonanie kosztorysu inwestorskiego, wykonanie specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót.

W drugim etapie zadania przeprowadzony zostanie remont i konserwacja wybranych form; zakres czynności – w przypadku każdej formy – obejmować będzie, m.in.: usunięcie wszelkich powłok zalegających na konstrukcjach stalowych, czyszczenie strumieniowo-ścierne, w przypadku formy autorstwa Jerzego Jarnuszkiewicza także dodatkowa praca: rekonstrukcja zniszczonych elementów kompozycji, malowanie antykorozyjne z zachowaniem bądź przywróceniem pierwotnej kolorystyki.

Cel zadania:

Posiadanie własnej kolekcji rzeźby w przestrzeni publicznej stanowi dla Elbląga walor wyróżniający go spośród innych miast polskich. Nigdzie indziej w Polsce nie spotkamy rezultatów tak zwartej i konsekwentnie przeprowadzonej koncepcji artystycznej, która opierałaby się przez pół wieku rozwojowi urbanistycznemu miasta. Elbląg dysponuje zatem jednym z najciekawszych w Polsce „produktów kulturalnych” okresu modernizmu. Potwierdza to prestiżowe wydawnictwo Taschen, które w ramach publikacji z 2010 r. „Destination Art” autorstwa Amy Dempsey umieściło elbląską Otwartą Galerię wśród 100 najważniejszych tego typu kolekcji na świecie, która jest jedynym reprezentantem tej części Europy. Wspólna inicjatywa Galerii EL i Zamechu podjęta podczas I Biennale, którego spuścizną jest kilkadziesiąt form przestrzennych, spowodowała, że Elbląg zaczęto łączyć z interesującym eksperymentem organizacyjno -artystycznym, który do dziś jest przedmiotem oraz źródłem refleksji wielu badaczy i stanowi niewyczerpaną inspirację wielu działań artystycznych. Zapoczątkowana w 1965 r. podczas I Biennale Otwarta Galeria rozbudowana została o kolejne formy podczas II i III Biennale (podczas II Biennale powstało 5 form, podczas III – 1 forma), a także w latach późniejszych o kolejne nowe realizacje: podczas pleneru „What now?” z 1986 roku (4 nowe obiekty) czy działalności Galerii EL w okresie ostatnich 10 lat i pobytom rezydencyjnym artystów w Elblągu (powstało 9 nowych rzeźb).

Sprawowanie opieki konserwatorskiej nad kilkudziesięcioma obiektami rozsianymi w przestrzeni miasta jest nie lada wyzwaniem i rodzi szereg trudności. Wszystkie formy przestrzenne narażone są stale na czynniki zewnętrzne, pogodowe. W efekcie ich kondycja wymaga ze strony właściciela zbioru, którym jest Urząd Miasta Elbląga i sprawującej nad nim opiekę merytoryczną Galerii EL stałego nadzoru i poddaniu rewitalizacji każdej z nich co kilka lat. Stąd też prace konserwatorskie i rewitalizacyjne są przedmiotem niniejszego projektu.

Stanisław Sikora - (1911 – 2000) Urodzony na Żywiecczyźnie, ukończył Szkołę Przemysłu Drzewnego w Zakopanem (dzisiejsza szkoła im. Kenara). Jego dzieła były wielokrotnie nagradzane i wystawiane w galeriach zagranicznych. Zdobył m.in. Pierwszą Nagrodę i Złoty Medal na międzynarodowym konkursie w Arezzo w 1965 roku za medal Dantego Alighieri. Jako członek zespołu polskiego został także nagrodzony Grand Prix przez księcia Rainera III na Międzynarodowej Wystawie Malarstwa i Rzeźby w Monte Carlo. W 1979 roku stworzył pierwszy w Polsce medal poświęcony Janowi Pawłowi II. Stanisław Sikora był również autorem pomników – m.in. Pomordowanych w Mauthausen, Światowida w Kopenhadze i kompozycji „Polska” w Londynie. Jest autorem autobiografii „Jedno życie”, która ukazała sięw 1999 roku. W 2000 roku, Aleksander Kwaśniewski – Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, w uznaniu jego wybitnych zasług w twórczości artystycznej, nadał pośmiertnie Sikorze Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski.

Roland de Jong - Urodzony w 1961 roku. Studiował na Akademiach Sztuki w Tillburgu (1987) i Amsterdamie (1990). Ma na swoim koncie kilkanaście wystaw indywidualnych w Holandii, Francji, Włoszech, na Węgrzech i Słowacji. Brał udział w licznych sympozjach w Holandii, Finlandii, Meksyku, Rumunii, Kostaryce i Słowacji. Brał udział w wielu wystawach grupowych w niemal wszystkich krajach Europy, a także w Rosji, USA, Egipcie i Meksyku. Wiele z nich miało charakter pokazów sztuki konkretnej. Monumentalne rzeźby artysty zrealizowane zostały w przestrzeni publicznej, m. in. W Meksyku, Holandii, Włoszech. Jego prace znajdują się w kolekcjach muzealnych i prywatnych w Holandii i poza jej granicami.

Jerzy Jarnuszkiewicz - (1919-2005) Urodzony w Kaliszu, studiował w latach 1936-38 w Szkole Sztuk Zdobniczych i Przemysłu Artystycznego w Krakowie, następnie do 1939 roku w Warszawskiej Szkole Sztuk Zdobniczych i Malarstwa. Po wojnie kontynuował studia w ASP w Warszawie, gdzie po uzyskaniu dyplomu w pracowni Franciszka Strynkiewicza w 1950 roku, prowadził Pracownię Kompozycji Brył i Płaszczyzn przy Wydziale Rzeźby. Od 1952 roku kierował Pracownią Rzeźby. Od 1968 był profesorem Akademii. Początek twórczości artysty przypada na czas okupacji i obejmuje małe formy, portrety w gipsie i studia natury. W końcu lat 50. Jarnuszkiewicz zaczął zajmować się zagadnieniami przestrzeni i otoczenia. W początku lat 60. znikaz jego twórczości motyw figuralny. Powstają wówczas geometryczne konstrukcje z blachy i prętów. Tworzył konstrukcje skupione na mnożeniu przestrzeni, wyraźnym rytmie elementów i dynamicznej kompozycji. W końcu lat 60. Jarnuszkiewicz powrócił do przedstawień figuralnych, sięgając po tematy o wydźwięku metafizycznym i duchowym. Tworzy pomniki, był też popularnym medalierem, autorem monet oraz grafikiem. Artysta uczestniczył w kilkudziesięciu wystawach indywidualnych i zbiorowych w kraju i za granicą.

Wartość dofinansowania: 128 000,00 zł

Całkowity koszt inwestycji: 143 000,00 zł

Data podpisania umowy: 6.05.2024

Dofinansowano ze środków programu własnego Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku pn. Rzeźba w przestrzeni publicznej dla Niepodległej – 2024 pochodzących z budżetu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.