Rola doradcy zawodowego w kształtowaniu kompetencji społecznych ucznia jest niezwykle ważna. Nie ulega wątpliwości, że realizując działania z zakresu doradztwa zawodowego w szkole, doradca zobligowany jest do wyposażenia ucznia nie tylko w wiedzę dotyczącą ścieżek edukacyjnych czy rynku pracy, ale do przygotowania młodego człowieka do prezentacji swoich mocnych stron, talentów, predyspozycji w świecie zawodowym.

Doradca zawodowy w szkole może rozwijać kompetencje społeczne uczniów poprzez:

• trening umiejętności społecznych,
• trening percepcji społecznej,
• trening analizowania sytuacji społecznej,
• trening nadawania komunikatów niewerbalnych,
• trening komunikacji werbalnej,
• trening autoprezentacji.

(Bandach, M. Trening umiejętności społecznych jako forma podnoszenia kompetencji społecznych).

Wszystkie te działania mogą być realizowane zarówno na zajęciach wynikających z ramowych planów nauczania, jak i na godzinach z wychowawcą/specjalistą. Program wychowawczo-profilaktyczny, przedmiotowe plany nauczania, jak i plany pracy specjalistów powinny uwzględniać w swoim zakresie treści odnoszące się do rozwijania kompetencji społecznych.

Doradca, w pracy z uczniami, powinien rozwijać takie kompetencje personalne i społeczne, jak:

• autoprezentacja,
• umiejętności negocjacyjne,
• relacje z przełożonymi,
• współpraca w zespole,
• relacje z otoczeniem,
• dążenie do rezultatów,
• gotowość do uczenia się,
• kreatywność,
• elastyczność,
• myślenie analityczne,
• organizacja pracy własnej i czasu,
• podejmowanie decyzji,
• radzenie sobie w sytuacjach stresogennych.

W kształtowaniu kompetencji społecznych ważny jest trening społeczny i uwzględnienie kolejnych etapów.

Doradca zawodowy/trener/nauczyciel powinien dokonać demonstracji. Zadaniem osoby prowadzącej jest przekazanie w sposób zrozumiały instrukcji, w jaki sposób powinno zostać wykonane dane ćwiczenie, a następnie zaprezentowanie społecznie pożądanego zachowania. Następnie doradca wybiera osobę (bądź zgłasza się na ochotnika), która będzie odgrywać daną rolę czy scenkę sytuacyjną. Kolejny etap to przekazanie informacji zwrotnych. W tym miejscu doradca zawodowy zwraca uwagę na mocne strony wystąpienia, ale także na te obszary, które wymagają poprawy. Ważne jest, aby dokładnie przekazać, nad którymi elementami uczeń ma popracować i przede wszystkim, w jaki sposób ma to osiągnąć. Na koniec uczeń ponownie odtwarza rolę/ scenę z uwzględnieniem informacji zwrotnych. Doradca czuwa, aby wszystkie uwagi zostały uwzględnione. Po zakończonym spotkaniu należy pamiętać o dokonaniu ewaluacji zajęć poprzez zadanie pytania np. „Czego się dzisiaj nauczyłeś?” lub „Co było dla Ciebie najważniejsze?”.

O skuteczności treningu decyduje wiele czynników, w tym także kompetencje społeczne doradcy zawodowego/ nauczyciela. Pamiętajmy, że podnoszenie kompetencji społecznych i personalnych uczniów przełoży się na ich skuteczność na rynku pracy. Oprócz wiedzy teoretycznej, ważny jest też wymiar behawioralny doradztwa zawodowego. A więc trenujmy z młodymi ludźmi jak najwięcej.

Marta Koch-Kozioł, ekspert portalu ePedagogika.pl