„Kto otworzy drzwi?" (Toj szczo widczyniaje dweri?) - Neda Neżdan (Ukraina)
6.05.2014. - godz. 17:00 Teatr im. Aleksandra Sewruka w Elblągu /Duża Scena, wstęp wolny

Tym razem spotkanie ze współczesną dramaturgią odbędzie się w ramach trwających „Dni Otwartych Funduszy Europejskich". Tematem przewodnim będzie Unia Europejska, ale potraktowaliśmy temat dość przewrotnie... "Kto otworzy drzwi?", ukazujący sytuację zwykłych ludzi w skrajnie skorumpowanym i niewydolnym państwie, jakim jawi się Ukraina – pisał w Gazecie Krakowskiej – Włodzimierz Jurasz.

Scena przy stoliku - Duża Scena (Teatr im. Aleksandra Sewruka w Elblągu) "Kto otworzy drzwi?" Neda Neżdan (Ukraina) - przekład: Jerzy Czech czytać będą aktorki: Marta Masłowska - Kobieta albo Wira Aleksandra Wojtysiak - Dziewczyna albo Wika Po prezentacji dramatu odbędzie się spotkanie Teatralnego Klubu Dyskusyjnego, którego animatorami będą Dominika Lewicka-Klucznik oraz Tomasz Walczak

Podtytuł sztuki Kto otworzy drzwi? brzmi: czarna komedia dla teatru tragedii narodowej. Rozbudowany, intryguje swoją tajemniczością i wbrew rozmaitym podtytułom bardziej zaciemnia niż tłumaczy temat. Bo jeśli dzięki określeniu "czarna komedia" można w jakiś sposób zidentyfikować rodzaj humoru i groteskowe ujęcie tematu, to już "teatr tragedii narodowej" brzmi niejasno, by nie powiedzieć: niepokojąco.

Niepokoi fraza, dlaczego czarna komedia dla tragedii narodowej? Jakaż to tragedia narodowa na wesoło? Jakiż to smutny, a przez to wesoły, dramat może rozgrywać się pomiędzy zamkniętymi w prosektorium dwiema kobietami? Historia o miłości, zdradzie i zazdrości?

Otóż nie. Ta intensywnie krótka rzecz traktuje o wolności. O przedziwnym stanie nieradzenia sobie z wolnością w czasach, kiedy wolność jest dana. O nieumiejętności korzystania z oferowanych przez wolność przywilejów i narzucanych przez nią obowiązków. O upragnionej i oczekiwanej wolności, z którą - jak już jest, nie wiemy, co zrobić.

Teoretycznie przygotowane na każdą socjologiczno-polityczno-historyczną ewentualność, bohaterki Nedy Neżdanej są absolutnie zagubione. Brak przewodnika i jasnych wytycznych podcina skrzydła odwagi i działania mocno przecież zahartowanych życiem kobiet. Tkwiąc w beckettowskim zawieszeniu, pomiędzy: "...możesz odejść, ale możesz zostać, możesz być żywa, ale możesz być martwa. Sama wybierasz", będą więc trwać w sierocym uścisku, aż pogasną wszystkie światła.

Utwór w Polsce swojej prapremiery w reżyserii Waldemara Śmigasiewicza doczekał się w Teatrze Bagatela, został nagrodzone na moskiewskim festiwalu młodej dramaturgii „Lubimowka" (2003) oraz włączone do katalogu najlepszych sztuk Europy „The European theatre today. Plays" (2004). Kolejne wystawienia w Polsce sztuki "Kto otworzy drzwi" w reż. Dariusza Starczewskiego miało miejsce w PWSFTViT w Łodzi oraz w Teatrze im. A. Fredry w Gnieźnie w reż. Andrzeja Malickiego.

Neda Neżdan - to pseudonim, który przybrała młoda ukraińska – urodzona w 1971 roku – poetka, dramatopisarka, krytyk i tłumaczka Nadija Mirosznyczenko. Absolwentka Kijowskiej szkoły artystycznej – Kijowskiego Uniwersytetu Lingwistycznego (wydział filologia romańska) oraz Akademii Kijowsko – Mohylańskiej (kulturologia) jest jedną z najbardziej twórczych i barwnych postaci tworzących kulturę współczesnej Ukrainy. Zanim w 2001 roku zaczęła zajmować się kuratelą nad projektami dramatycznymi w Centrum Sztuki Teatralnej, między innymi była: dziennikarką w agencji UNIAN, kierowała działem teatru w piśmie „Kino – Teatr", była również kierownikiem literackim Teatru im. Panasa Saksahanśkiego w Białej Cerkwi, scenarzystką powieści radiowej, redagowała scenariusz serialu, wykładała (gdzie wcześniej również studiowała) w Centrum Współczesnej Dramaturgii Eksperymentalnej Anatolija Diaczenki. Nieprawdopodobna wręcz aktywność Neżdany obejmuje wszelkie kulturalne dziedziny. Uhonorowana wieloma nagrodami, dramatopisarka jest także poetką, dziennikarką, redaktorką i współautorką antologii sztuk teatralnych. Oprócz tego zredagowała dwie antologie nowożytnej dramaturgii: francuskiej i serbskiej. Od roku 2005 jest współzałożycielką kijowskiego teatru-studio MIST (Młodzieżowy Interaktywny Teatr Współczesny), wykłada w prywatnej szkole teatralnej. Jej sztuki wystawiono przeszło czterdzieści razy na Ukrainie (Kijów, Ługańsk, Równe, Odessa, Biała Cerkiew, Lwów, Mikołajów, Chersoń, Czerniowce, Kałusz), w Rosji (Moskwa, Jekatierynburg) oraz USA (Nowy Jork).

Tomasz Walczak
rzecznik prasowy
Teatr im. Aleksandra Sewruka w Elblągu