Przed nami ostatnie dwa dokumentalne filmy o domach podcieniowych, które 25 i 26 grudnia będzie można obejrzeć na stronach eŚwiatowid.pl oraz portel.pl​. Pierwszy opowiada o domu w Marynowach, drugi podsumuje projekt „S.O.S. dla żuławskich domów podcieniowych".

- ​Odwiedziliśmy ​z kamerą dom w Marynowach, jeden z tak zwanych domów Loewenowskich ​-​​ mówi Agnieszka Jarzębska, koordynatorka projektu, który realizuje Centrum Spotkań Europejskich „Światowid". - Peter Loewen był architektem i budowniczym najpiękniejszych ​żuławskich ​domów ​z podcieniami.

W domu w Marynowach do dzisiaj zachowało się wiele historycznych elementów, miedzy innymi stolarka drzwiowa i bogate zdobienia ​snycerskie w ​części podcieniowej. Właściciele zgromadzili ​również ​wiele przedmiotów dotyczących historii Żuław. Zabytek jest udostępniany do zwiedzania.

Film podsumowujący projekt będzie można obejrzeć w drugi dzień świąt. Znajdą się w nim m.in. propozycje tego, co można i warto byłoby zrobić dla ratowania domów z podcieniami.

Na stronach: eŚwiatowid.pl oraz portEl.pl, a także w Telewizji Elbląskiej, ukaże się w sumie piętnaście filmów, ​które zostały zrealizowane w czasie projektu „S.O.S. dla żuławskich domów podcieniowych".

Domy podcieniowe w większości znajdują się w prywatnych rękach. Tylko niektóre można zwiedzać. Widzowie będą mieli taką okazję. O domach opowiedzą zarówno ich ​mieszkańcy, jak i eksperci. Każdy z filmów trwa około 30 minut.

Zdjęcia i wywiady były realizowane od marca do lipca w zabytkach i instytucjach partnerskich, w tym w muzeach (Gdańsk, Elbląg, Nowy Dwór Gdański), oddziałach Narodowego Instytutu Dziedzictwa​ (Olsztyn, Gdańsk), urzędach ochrony zabytków (Elbląg, Olsztyn, Gdańsk). Scenariusze napisały: Agnieszka ​Jarzębska i Marta Hajkowicz, autorami zdjęć są: Tomasz Misiuk i Jacek Szulecki. Filmy będą dostępne także w wersji z napisami dla osób niesłyszących.

Większość ze 108 domów podcieniowych, które dotrwały do naszych czasów (wg. stanu na rok 2013 - dane z pracy doktorskiej Marty Koperskiej - Kośmickiej, przygotowanej na Politechnice Gdańskiej) pochodzi z XVIII i XIX wieku. Najstarsze powstały na początku XVII wieku. Nie wszystkie wpisan​o do rejestru zabytków. Z roku na rok ich ubywa, popadają w ruinę, są rozbierane, przebudowywane. W przeważającej większości przypadków są w złym lub bardzo złym stanie. W większości mieszkają ludzie niezamożni, którzy nie są w stanie w odpowiedni sposób zatroszczyć się o zabytki, dbać o bieżące utrzymanie, niezbędne naprawy, konserwację.

Projekt „S.O.S. dla żuławskich domów podcieniowych" dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz​ Województwa Warmińsko-Mazurskiego

Partnerzy: Narodowy Instytut Dziedzictwa wraz z Oddziałami Terenowymi w Olsztynie i Gdańsku, Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Olsztynie wraz z delegaturą w Elblągu, Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Gdańsku, Muzeum Narodowe w Gdańsku, Muzeum Archeologiczno - Historyczne w Elblągu, Żuławski Park Historyczny w Nowym Dworze Gdańskim, Stowarzyszenie Miłośników Nowego Dworu Gdańskiego Klub Nowodworski, Stowarzyszenie Jantar.

fot. kadr z materiału filmowego Tomasza Misiuka