Utrata władzy rodzicielskiej to jedna z najtrudniejszych sytuacji, w jakich można się w życiu znaleźć. W jakich okolicznościach można stracić prawo do opieki, a także czy po utracie tego prawa, można je odzyskać?

Kiedy dochodzi do pozbawienia władzy rodzicielskiej?

Najczęściej rodzic przestaje sprawować opiekę nad dzieckiem wtedy, gdy władza rodzicielska nie może być dalej sprawowana. Jeśli istnieją przesłanki za tym, by opiekun stracił prawo rodzicielskie, wtedy potrzebny jest adwokat. Pomoc prawna jest niezbędna z tego względu, że o tym, czy rodzic utraci prawo rodzicielskie, czy też nie, decyduje sąd. Jednak by doszło do rozprawy, konieczne jest złożenie wniosku o pozbawienie praw rodzicielskich do sądu rejonowego, do wydziału rodzinnego i nieletnich.

Warto pamiętać o tym, że sprawa może trafić do sądu zarówno wtedy, gdy wniosek ten złożą rodzice, jak i wówczas, gdy zaangażuje się policja (powiadomienie z urzędu), która zawiadomi sąd o zagrożeniu dobra dziecka. Wniosek, który przedstawia się przed sądem, nie jest objęty żadną opłatą sądową. Składając wniosek należy pamiętać o tym, by złożyć go we właściwym sądzie. Powinien być to sąd rejonowy znajdujący się w miejscu zamieszkania lub pobytu dziecka.

Pozbawienie władzy rodzicielskiej może także mieć miejsce wtedy, gdy dojdzie do sprawy rozwodowej, bądź też pod względem prawnym rodzice są w separacji, czy wtedy, gdy dochodzi do unieważnienia związku małżeńskiego.

Pozbawienie władzy rodzicielskiej – jakie są przyczyny

Sąd może pozbawić władzy rodzicielskiej opiekuna, kiedy przesłanką jest trwała przeszkoda uniemożliwiająca sprawowanie opieki nad dzieckiem. Są to takie okoliczności, jak śmierć rodzica, przewlekła choroba, stały pobyt za granicą, czy sytuacja, kiedy rodzic odbywa długą karę pozbawienia wolności.

Inną sytuacją, jaka może wpłynąć na pozbawienie władzy rodzicielskiej jest nadużywanie tej władzy. Sąd może orzec o odebraniu prawa rodzicielskiego, jeśli dzieci są nadmiernie karcone, gdy dochodzi do wykorzystywania seksualnego nieletnich, a także wtedy, gdy rodzice zmuszają dzieci do ciężkiej pracy zarówno w domu, jak i poza nim w celach zarobkowych. Prawo rodzicielskie może być również odebrane wtedy, gdy rodzice nakłaniają dziecko do popełniania przestępstw.

Sąd orzeknie o pozbawieniu władzy rodzicielskiej także wtedy, gdy dochodzi do zaniedbań rodzicielskich. Jeśli rodzice zaniedbują swoje dziecko, w tym celowo nie ponoszą świadczeń alimentacyjnych, wtedy mogą utracić opiekę nad dzieckiem. Podobnie jest w sytuacji, gdy dziecko wychowuje się w warunkach, które nie zapewniają mu właściwego rozwoju, na przykład wtedy, gdy rodzice często sięgają po alkohol lub po środki odurzające.

Całkowitą opiekę nad dzieckiem można utracić również wtedy, gdy władza rodzicielska, pomimo tego, że została rodzicom wcześniej ograniczona, nie zmobilizowała rodziców do wprowadzenia zmian, które eliminowałyby przyczyny ograniczenia praw rodzicielskich. W takich przypadkach, gdy dochodzi do ograniczenia praw rodzicielskich, dziecko trafia do rodziny zastępczej, bądź też do ośrodka opiekuńczo-wychowawczego.

Jakie są konsekwencje utraty praw rodzicielskich?

Pomimo tego, że rodzic, który nie posiada już władzy rodzicielskiej, nie może uczestniczyć w jego życiu, czy podejmować jakichkolwiek decyzji związanych z jego wychowaniem, ma obowiązek płacenia alimentów na dziecko. W razie śmierci rodzica, dziecko może dziedziczyć po takim rodzicu. Podobnie rodzic może ubiegać się o alimenty od dziecka, jak też mieć prawo do dziedziczenia po nim. Utrata prawa rodzicielskiego nie zabrania rodzicowi kontaktu z dzieckiem, jeśli nie został wydany zakaz przez sąd.