Pamiętacie czasy, gdy podczas lekcji wzywano uczniów do gabinetu lekarskiego na obowiązkowe badania? Higienistki szkolne, które wpadały na lekcję i sprawdzały czystość skóry głowy? Albo gabinety dentystyczne omijane szerokim łukiem w związku z odgłosami borowania, które stamtąd dochodziły? Te ostatnie wspomnienia są najbardziej traumatyczne. Okazuje się jednak, że choć poprzedni system opieki zdrowotnej w szkołach najlepszy nie był, to teraz jest na pewno gorzej. Dzieci, choć mają szerszy dostęp do ogólnej opieki zdrowotnej to na pierwszą pomoc u siebie w szkole mogą liczyć, ale nie w każdym zakresie. Sprawdziliśmy, jak wygląda to w Elblągu.

W elbląskich szkołach nigdy nie przestały funkcjonować gabinety pielęgniarskie. Przez kolejne lata zmieniały się jedynie struktury zatrudnienia personelu medycznego i zakres działalności.  Do 1999 roku gabinety podlegały pod Miejski Zakład Podstawowej Opieki Zdrowotnej w Elblągu, zarówno pielęgniarskie jak i dentystyczne.  Od 2000 roku, w wyniku reform, po likwidacji MZPOZ, powstały Niepubliczne Zakłady samodzielnie kontraktujące świadczenia z NFZ. Zasady funkcjonowania gabinetów określa umowa zawarta z Narodowym Funduszem Zdrowia o udzielanie świadczeń gwarantowanych w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej.

W Elblągu podmiotem leczniczym wykonującym świadczenia pielęgniarek szkolnych jest Przedsiębiorstwo Podmiotu Leczniczego „Szkol – Med” Nowik, Najdek, Bajczyk i wspólnicy Spółka Jawna, który wykonuje swoje świadczenia w 32 elbląskich placówkach oświatowo – wychowawczych.

- Naszą działalność określają ściśle przepisy prawne: ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, ustawa o działalności leczniczej , rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej , rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie organizacji profilaktycznej opieki zdrowotnej nad dziećmi i młodzieżą  oraz zarządzenia Prezesa NFZ w sprawie określenia warunków zawierania i realizacji umów o udzielania świadczeń w rodzaju: podstawowa opieka zdrowotna – wyjaśnia Halina Nowik kierownik „Szkol - Med”.

Dziś, do zadań pielęgniarki szkolnej należy zapewnienie opieki zdrowotnej w szczególności:

1.Wykonywanie i interpretacja testów przesiewowych w poszczególnych grupach dzieci i młodzieży,
2. Kierowanie postępowaniem poprzesiewowym,
3.Czynne poradnictwo dla uczniów z problemami zdrowotnymi,
4.Sprawowanie opieki nad uczniami z chorobami przewlekłymi i niepełnosprawnością,
5.Udzielanie pomocy przedlekarskiej w przypadku nagłych zachorowań, urazów i zatruć,
6.Doradztwo dla dyrektora szkoły w sprawie warunków bezpieczeństwa, organizacji posiłków i warunków sanitarnych,
7.Udział w planowaniu, realizowaniu i ocenie edukacji zdrowotnej,
8.Prowadzenie w klasach I – VI szkół podstawowych profilaktyki fluorkowej i edukacji w zakresie higieny jamy ustnej. Pielęgniarka szkolna zapewnia dostępność do świadczeń  na terenie szkoły  w wymiarze czasu pracy proporcjonalnym do liczby uczniów objętych opieką i typu szkoły.
Co to oznacza?
W zależności o liczby uczniów, średni czas pracy pielęgniarki szkolnej w poszczególnych typach szkół jest inny. Aby pielęgniarka pracowała w pełnym wymiarze godzin (7,35 godz /dziennie - ustawowy czas pracy pielęgniarki ) szkoła musi mieć około 1000 uczniów – wyjaśnia Halina Nowik. Szkoła licząca np. około 450 uczniów - obsługiwana będzie 4 x w tyg po 4 godz. Uczniów np.  w klasach sportowych liczy się czas pracy x2. Jeszcze inne przeliczenia stosuje się w szkołach specjalnych i są zależne od stopnia niepełnosprawności uczniów – podkreśla kierownik „Szkol - Med”.

Wszystkie wyliczenia uśrednienia czasu pracy pielęgniarek opracowuje się na podstawie rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027, z późn. zm.)

Zgodnie z tym samym rozporządzeniem w polskich szkołach nie funkcjonują już od lat gabinety stomatologiczne a dentyści sprawują profilaktyczną opiekę zdrowotną nad uczniami w przychodniach lub gabinetach prywatnych. Wyjątki oczywiście się zdarzają i niektóre placówki takie jak Zespół Szkół Gospodarczych w Elblągu taki gabinet prowadzi.

Zgodnie z § 12 ust. 1 ww. rozporządzenia lekarz dentysta sprawuje opiekę zdrowotną w miejscu określonym w umowie o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej. Miejsce sprawowania opieki przez lekarza dentystę może mieć dowolną lokalizację zapisaną w umowie z Narodowym Funduszem Zdrowia o udzielaniu świadczeń opieki zdrowotnej. Zdarza się jednak, że niektórzy stomatolodzy zakładają swoje indywidualne praktyki stomatologiczne w dzierżawionych od szkoły pomieszczeniach. W myśl obowiązujących przepisów gabinety te powinny być ogólnodostępne i dyrektorzy szkół, nie mając obowiązku organizowania w szkołach gabinetów stomatologicznych, często nie godzą się na ich uruchamianie, chociaż rozwiązanie takie może być bardzo korzystne i skutkować np. częstszym korzystaniem z opieki stomatologicznej przez dzieci.