O tym, jak wyglądała warmińska wieś, jakie królowały w niej rośliny, jak komponowano zieleń i co zrobić, aby dziś nasz przydomowy ogródek wyglądał tak, jak kiedyś można przeczytać w ulotce, którą opracowała architekt krajobrazu Marzena Zwierowicz na potrzeby projektu „Warmio, quo vadis?", realizowanego przez Centrum Spotkań Europejskich „Światowid" w Elblągu.

Przed nami decyzje o tym, jak będzie wyglądał nasz ogród w nowym sezonie. W związku z tym, że teraz wykonuje się znikomą ilość prac w ogrodzie, warto etap planowania zacząć już dziś.

- W ramach projektu „Warmio, qvo vadis?" przygotowaliśmy ulotkę dotyczącą zieleni wiejskiej w krajobrazie warmińskim. Tego, co dla niej charakterystyczne, jak o nią dbać, jak chronić i jak urządzić tradycyjny przydomowy ogródek – mówi Hanna Laska-Kleinszmidt z CSE „Światowid". – Dzięki niej chcieliśmy wpłynąć na bardziej świadome i odpowiedzialne kształtowanie przestrzeni wokół nas, co korzystnie wpłynie na krajobraz kulturowy regionu.

Tradycyjne wsie warmińskie, jakie ukształtowały się na przełomie XIX i XX wieku, zanurzone były w zieleni. Była to zieleń komponowana.

- Pełniła ona wielorakie funkcje: użytkowe, estetyczne, ochronne, a także symboliczne. Była integralną częścią wsi – pisze Marzena Zwierowicz. - I nadal jest ważnym elementem harmonijnego krajobrazu kulturowego Warmii, świadectwem kultury materialnej poprzednich pokoleń mieszkańców tych ziem, ich dbałości o swe otoczenie.  

W tradycyjnej wiejskiej zagrodzie warmińskiej uprawiano na zagonach rośliny strączkowe (groch, bób, soczewicę, fasolę), ogórki, dynię, rzepę, mak, różne zioła. W sadach dominowała jabłoń i wiśnia, rosły też śliwy i grusze, a w sprzyjającym miejscu – orzech włoski i winorośl. W sadach często stawiano ule. Ogródek przed domem wypełniony był rabatkami, czasem o przemyślanej formie geometrycznej, z efektownie kwitnącymi przez cały okres wegetacyjny kwiatami, pachnącymi i leczniczymi ziołami. Rabatom niekiedy towarzyszyły kwitnące i pachnące krzewy, sadzone pojedynczo lub w grupach. Sadzono także pojedyncze drzewa.

- Wiemy, że wraz z nowymi potrzebami mieszkańców zmienia się też charakter współczesnych gospodarstw wiejskich jednak przypomnienie o tradycji, o tym jak kiedyś rozumiano użyteczność i piękno być może zainspiruje współczesnych Warmiaków do przyjrzenia się swoim ogrodom – dodaje Hanna Laska-Kleinszmidt. – A w ulotce można znaleźć aktualne porady na temat lokalizacji i układu przestrzennego, doboru gatunku drzew, krzewów, kwiatów, ogrodzenia i pielęgnacji.

Warto więc powoli zabrać się za planowanie ogrodu na bieżący rok. W drugiej połowie stycznia w większości sklepów ogrodniczych pojawia się już pełny wybór nasion.

Ulotka w wersji elektronicznej jest dostępna tu:

http://eswiatowid.pl/Aktualno%C5%9Bci/tabid/158/ItemId/39015/btab/106/Default.aspx.

W wersji papierowej dostępna jest w sekretariacie Centrum Spotkań Europejskich „Światowid".

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Województwa Warmińsko-Mazurskiego.

Partnerami projektu są: Narodowy Instytut Dziedzictwa w Warszawie, Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Olsztynie wraz z delegaturą w Elblągu, Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie, Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Elblągu, Muzeum Budownictwa Ludowego. Park Etnograficzny w Olsztynku, Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku, Stowarzyszenie JANTAR z Elbląga, portal kulturaludowa.pl, Dziennik Elbląski oraz Elbląska Gazeta Internetowa portEl.pl.