W nawiązaniu do wrześniowego wydarzenia organizowanego w ramach tegorocznej edycji Europejskich Dni Dziedzictwa, Park Krajobrazowy Wysoczyzny Elbląskiej wraz z Departamentem Kultury i Organizacji Imprez Urzędu Miejskiego w Elblągu zapraszają na wernisaż fotografii „Domy podcieniowe Wysoczyzny Elbląskiej” oraz prelekcję p. Benity Kończak – przewodniczki terenowej po Elblągu, Wysoczyźnie Elbląskiej, Żuławach i województwie warmińsko-mazurskim.

Spotkanie odbędzie się w środę, 26 listopada 2025 r., o godz. 18:00, w sali wystawowej przy ul. Św. Ducha 3–4 w Kamieniczkach Elbląskich.

W tym roku Park Krajobrazowy, włączając się w obchody Europejskich Dni Dziedzictwa, uczynił tematem przewodnim domy podcieniowe, aby zwrócić uwagę na bogate dziedzictwo kulturowe regionu – niegdyś powszechny element architektury wsi na Wysoczyźnie Elbląskiej.

Obecnie budynki te, charakterystyczne przede wszystkim dla Żuław Wiślanych, można podziwiać jeszcze w Próchniku, Łęczu i Hucie Żuławskiej. W Kamionku Wielkim i Kamienniku Wielkim zachowały się już jedynie ich pozostałości.

20 września w Łęczu odbyło się wydarzenie poświęcone właśnie tej tematyce. Jego celem było przybliżenie historii domów podcieniowych oraz zwrócenie uwagi na zagrożenie ich zanikania z krajobrazu wsi Wysoczyzny Elbląskiej. Spotkanie obejmowało spacer oraz wystawę fotografii prezentujących domy podcieniowe z innych miejscowości. Spacer poprowadziła p. Benita Kończak, która przedstawiła genezę budowy tych obiektów na naszych terenach oraz historię poszczególnych domów znajdujących się w Łęczu. Uczestnicy mogli podejść bliżej do budynków, wejść na prywatne posesje i porozmawiać z właścicielami – chętnie dzielącymi się opowieściami o losach domów, w których mieszkają.

Niestety, spośród 11 domów podcieniowych znajdujących się na terenie Parku Krajobrazowego Wysoczyzny Elbląskiej jedynie 6 jest nadal zamieszkanych. Pozostałe stoją opuszczone, popadając w coraz większą degradację, a część znajduje się już w stanie ruiny. O jeden z nich – pochodzący z 1772 roku – aktywnie walczy p. Maja Pietrasik, założycielka Stowarzyszenia Zachowania Krajobrazu Kulturowego „Elfrida”. Dom ten, położony w Kamionku Wielkim, jest od kilku lat stopniowo remontowany.

Wystawa fotografii wszystkich domów podcieniowych Wysoczyzny Elbląskiej, uzupełniona dokumentacją zdjęciową z wrześniowego wydarzenia, pozwoli szerzej poznać ich historię oraz zachęci do obejrzenia tych obiektów, póki wciąż stanowią element naszego krajobrazu. Ekspozycja będzie dostępna w Kamieniczkach Elbląskich do końca roku.

Park Krajobrazowy Wysoczyzny Elbląskiej