Przeciętny bezdomny z Elbląga to około 50-letni mężczyzna z wykształceniem zawodowym, który stracił dach nad głową z powodu eksmisji. Jak pomóc takiej osobie? Jednym z proponowanych przez Miasto rozwiązań jest podpisanie kontraktów socjalnych, które jednocześnie będą zobowiązaniem osób bezdomnych do świadomych działań w kierunku podjęcia leczenia i wychodzenia z nałogu, poszukiwania pracy, oraz ponownego nawiązania właściwych relacji z najbliższą rodziną.

„Ogólnopolskie badanie liczby osób bezdomnych” odbyło się z inicjatywy Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej. W Elblągu w dniach 7 i 8 lutego br. realizowane było m. in. przez zespoły złożone z funkcjonariuszy Policji, Straży Miejskiej i pracowników socjalnych MOPS. W trakcie badania zespoły odwiedziły znane im miejsca pobytu osób bezdomnych, tj. pustostany, domki i altany na ogrodach działkowych. Powyższe badanie liczby osób bezdomnych przeprowadzili także pracownicy Aresztu Śledczego, Domu dla Bezdomnych, Pogotowia Socjalnego i Ośrodka Wsparcia i Interwencji Kryzysowej. Zapytania o liczbę osób bezdomnych zostały również skierowane do placówek służby zdrowia, szpitali i hospicjum.

We wskazanym powyżej terminie w Elblągu zliczono 158 osób bezdomnych, w tym 156 mężczyzn i 2 kobiety. Podczas liczenia z osobami bezdomnymi wypełniano kwestionariusze ankiet. Pytania ankietowe dotyczyły: wieku, długości okresu pozostawania bezdomnym, przyczyn bezdomności, ogólnej sytuacji życiowej tych osób, wykształcenia, źródeł dochodu, korzystania z różnych form pomocy, ostatniego miejsca stałego zameldowania. Na przeprowadzenie wywiadu udokumentowanego w kwestionariuszu ankiety zgodę wyraziły 153 osoby.

Z analizy przeprowadzonych ankiet wynika, że: 1) w Domu dla Bezdomnych przebywało - 85 osób bezdomnych (55,5%), 2) w noclegowni i pogotowiu socjalnym - 24 osoby (16%), 3) w Areszcie Śledczym -10 osób (6,5%), 4) w mieszkaniach treningowych - 8 osób (5,2%), 5) w pustostanach, altankach i domkach na działkach - 17 osób (11%), 6) na ulicy funkcjonariusze Policji zlokalizowali 4 osoby (2,6%), Pozostałe osoby „pomieszkiwały”: kątem u kolegi, w piwnicy, u matki. 7) w Ośrodku Wsparcia i Interwencji Kryzysowej przebywała jedna bezdomna kobieta (z terenu Gminy Tolkmicko). Wśród badanej grupy bezdomnych dla 122 osób (tj. 80%) ostatnim miejscem zameldowania było miasto Elbląg, pozostali pochodzili z województw: pomorskiego, mazowieckiego, małopolskiego i dolnośląskiego. Ankietowane osoby bezdomne były w przedziale wiekowym od 21 do 81 lat. Największą grupę (80 osób - tj.52%) stanowili mężczyźni pomiędzy 46 a 60 rokiem życia. Okres bezdomności w badanej grupie wynosił od kilku miesięcy do 34 lat. Od 2 miesięcy do pięciu lat pozostawało bezdomnymi 41 osób (27%). Powyżej 5-letni okres bezdomności obejmował 71 osób (46%). Najczęściej jako przyczynę bezdomności ankietowani wskazywali eksmisję i wymeldowanie (91 osób - 60%) oraz konflikty rodzinne (79 osób - 52%) a także brak pracy i bezrobocie (52 osoby - 34%).

Struktura wykształcenia ankietowanych przedstawiała się następująco: 1) 78 osób (51%) posiadało wykształcenie zawodowe, 2) 52 osoby (34%) podstawowe, 3) 16 osób (10%) wykształcenie średnie, 4) 3 osoby (2%) - wykształcenie wyższe. Stopień niepełnosprawności lub grupę inwalidzką miało 59 osób (tj.39%). Ubezpieczenie zdrowotne posiadało 115 (tj.75%) osób bezdomnych. Wśród bezdomnych 51 osób (33%) nie posiadało żadnego dochodu, 45 osób (29%) korzystało z zasiłku z pomocy społecznej, 10 osób (6,5%) otrzymywało świadczenie z ZUS, 4 osoby (2,6%) posiadały rentę lub emeryturę. 63 osoby (41%) jako źródło dochodu wskazywało zbieractwo. Wśród badanych 4 osoby (2,6%) były zatrudnione, 28 (18%) pracowało bez nawiązania stosunku pracy - „na czarno”. Ze wsparcia w formie schronienia (w Domu dla Bezdomnych i Pogotowiu Socjalnym) korzystały 104 osoby (70%), 110 osób (72%) korzystało z posiłków, dla 88 osób (58%) przekazano odzież. 20 osób deklarowało, że otrzymało wsparcie finansowe i tyle samo, że nie korzystało z żadnej formy pomocy. Z innych form pomocy korzystało 66 osób (43%).

Wśród osób bezdomnych tylko nieznaczny procent stanowiły kobiety (1%). Większość osób bezdomnych (71%) sama była w stanie odnaleźć miejsce, w którym otrzyma pomoc w formie tymczasowego schronienia i posiłku, tzn. na przykład w Domu dla Bezdomnych lub w Pogotowiu Socjalnym. Znaczna większość osób bezdomnych (94%) była w wieku aktywności zawodowej tj. pomiędzy 21 a 65 rokiem życia. Powyżej pięcioletni okres bezdomności obejmował łącznie 97 osób. Najdłużej – 34 lata bezdomnym był mężczyzna w wieku 67 lat. Najczęściej wskazywanymi przyczynami bezdomności były: eksmisja, brak pracy i konflikty rodzinne. W trakcie badania najwięcej osób bezdomnych wskazało łącznie ww. powody. Większość osób bezdomnych (85%) posiadało niski poziom wykształcenia, tj. podstawowe i zawodowe. Wśród ankietowanych bezdomnych były 3 osoby (2%) z wykształceniem wyższym. Z analizy wyników badań wynika, że jedna trzecia ankietowanych nie posiadała żadnego dochodu. Z zasiłków z pomocy społecznej korzystało 29% badanych, a 41% wskazało, że ich źródłem dochodu było zbieractwo.

W stosunku do osób bezdomnych korzystających pomocy instytucji, takich jak: Dom dla Bezdomnych, Pogotowie Socjalne, Areszt i mieszkanie treningowe (jest to 127 osób tj.80%) należy podjąć intensywną pracę socjalną w kierunku wychodzenie z bezdomności i zmiany sytuacji życiowej. Jednym z proponowanych rozwiązań jest podpisanie kontraktów socjalnych, które jednocześnie będą zobowiązaniem osób bezdomnych do świadomych działań w kierunku podjęcia leczenia i wychodzenia z nałogu, poszukiwania pracy, oraz ponownego nawiązania właściwych relacji z najbliższą rodziną. W Domu dla Bezdomnych i w Pogotowiu Socjalnym należy podjąć działania sychoterapeutyczne w celu podniesienia motywacji do prawidłowego funkcjonowania osób bezdomnych w środowisku. Należy rozszerzyć infrastrukturę mieszkań treningowych (wzrost o 2 mieszkania), które stanowią dla osób bezdomnych dobrą motywację do poprawy sytuacji życiowej. Szczególną uwagę należy zwrócić na osoby bezdomne, które posiadają wykształcenie wyższe w celu wykorzystania ich potencjału intelektualnego oraz możliwości do samodzielnej egzystencji i działań na rzecz środowiska lokalnego.

Źródło: UM Elbląg