Wystawa Stacha Szumskiego Kultura spalonego horyzontu odwołuje się do najstarszych znanych form architektury tworzonej przez Homo sapiens na terenach dzisiejszej Europy Wschodniej w okresie górnego paleolitu.

Zrealizowana w nawie głównej Galerii EL instalacja site-specific powstała w ścisłym dialogu z jej architekturą. Punktem wyjścia była dla artysty konstrukcja odkryta w Mezireczu na Ukrainie – budowla z kości mamutów, wzniesiona około 16 tysięcy lat temu. Czaszki i żuchwy zwierząt tworzyły w niej kolisty układ, w którego centrum rozpalano ogień. To właśnie tam koncentrowało się życie pierwszych wspólnot: codzienność, rytuały, strategie przetrwania. Ślady podobnych struktur odkryto także w Krakowie, nad Dnieprem i na terenie dzisiejszej Rosji. Wszystkie te miejsca łączy prawdopodobnie wspólne dążenie: przekształcenie surowej natury w bezpieczną przestrzeń do zamieszkania.

W swoich pracach Szumski konsekwentnie bada cyrkulację węglanu wapnia – materiału będącego podstawowym składnikiem kości oraz skał osadowych, takich jak wapienie. Jego obecność w historii architektury towarzyszy człowiekowi od najdawniejszych czasów: od jaskiń formujących się w skałach wapiennych, przez paleolityczne konstrukcje z kości mamutów, aż po współcześnie stosowane wapno budowlane.

Kultura spalonego horyzontu podejmuje również wątek życia na pograniczu cofającego się lądolodu, które kształtowało egzystencję społeczności górnopaleolitycznych. Motyw migracji – rozumianej jako podążanie za ustępującym lodowcem i otwierającymi się wraz z tym nowymi możliwościami – powraca także w ścieżce dźwiękowej stworzonej przez Nestora Peixoto Abale (Aethereal Arthropod). Wykorzystano w niej nagrania pękającego lodu i dźwięki topniejących lodowców.

Szumski ujmuje czas w perspektywie cyklicznej, analizując zarówno naturalne procesy cyrkulacyjne, jak i symboliczne mutacje zachodzące na przestrzeni dziejów. Interesuje go architektura rytualna epok prekatolickich, kulty i motywy neolityczne i paleolityczne oraz ich trwanie w kulturze współczesnej. Studiując znaki, bada zmiany tożsamościowe, adaptacje środowiskowe, transformacje społeczne oraz wpływ globalizacji.

Szczególne miejsce w jego praktyce zajmuje migracja motywów między kulturami – proces przekraczania granic geograficznych przez idee, wierzenia i praktyki artystyczne, które wchodząc w kontakt z innymi wspólnotami, przekształcają je i wzbogacają. Symbolika stanowi dla artysty fundament – to poprzez nią oddziałuje na odbiorcę.

Na wystawie prezentowane są prace wykonane w różnych mediach: wielkoformatowe tkaniny, rzeźby oraz instalacja site-specific. Część rzeźb powstała na podstawie skanów 3D kości mamutów i odlewów ceramicznych. Zawieszona nad głównym wejściem Galerii EL tkanina nawiązuje do krystalicznej struktury płatka śniegu udokumentowanego mikroskopem elektronowym, przywołując relację górnopaleolitycznych społeczności z ustępującym zlodowaceniem.

Zdesakralizowana przestrzeń kościoła staje się miejscem, w którym czas i kultura splatają się ze sobą. Dawne rytuały sprzed tysiącleci odzyskują tu własną przestrzeń, a archaiczne praktyki wchodzą w dialog z historią miejsca.