Rosnąca popularność pomp ciepła wynika w głównej mierze z kryzysu energetycznego i rosnących cen surowców wykorzystywanych do ogrzewania domów. Zmiany powodują rzecz jasna, że konsumenci zaczęli interesować się dostępnymi na rynku alternatywnymi źródłami ciepła, pozwalającymi nieco zaoszczędzić na eksploatacji. Popularnym wyborem stała się pompa ciepła umożliwiająca bezemisyjne przeniesienie energii cieplnej zgromadzonej w powietrzu atmosferycznym do wody w wewnętrznej instalacji hydraulicznej budynku.

Dlaczego popularność pomp ciepła rośnie?

Rosnąca popularność pomp ciepła wynika w głównej mierze z kryzysu energetycznego i rosnących cen surowców wykorzystywanych do ogrzewania domów. Przyjmuje się, że ceny tych podstawowych surowców wzrosły:

• o ok. 370% w przypadku węgla - ceny standardowej jakości opału tego typu została podniesiona z ok. 800 do nawet 3000 zł
• o ok. 35% w przypadku gazu - wzrost cen został w znacznej mierze ograniczony poprzez zamrożenie cen, ale od stycznia 2023 roku został przywrócony pełny VAT

Tak istotne zmiany powodują rzecz jasna, że konsumenci zaczęli interesować się dostępnymi na rynku alternatywnymi źródłami ciepła, pozwalającymi nieco zaoszczędzić na eksploatacji. Popularnym wyborem stała się pompa ciepła umożliwiająca bezemisyjne przeniesienie energii cieplnej zgromadzonej w powietrzu atmosferycznym do wody w wewnętrznej instalacji hydraulicznej budynku.

Dodatkowym argumentem za instalacją takiego nowoczesnego źródła ciepła jest możliwość uzyskania rządowego dofinansowania. Najpopularniejszym z nich jest „Czyste Powietrze”, który pozwala pozwala na uzyskanie dotacji na poziomie nawet 136 tysięcy złotych. Rzecz jasna takie kwoty są zarezerwowane dla szerszego zakresu przedsięwzięć, obejmujących termomodernizację budynku, montaż pompy ciepła i instalacji fotowoltaicznej, wytwarzającej prąd na potrzeby jej późniejszej eksploatacji. Innym przykładem programu dofinansowań jest „Moje Ciepło”. Jest on dedykowany konkretnie inwestycjom związanym z pompami ciepła i nie obejmuje fotowoltaiki i prac termomodernizacyjnych. Więcej informacji w tym temacie znajdziesz w tym artykule o dofinansowaniach do pomp ciepła.

Obliczanie zapotrzebowania na ciepło

Przygotowując się do instalacji pompy ciepła powinieneś sprawdzić zapotrzebowanie Twojego domu na ciepło. Jego wartość będzie Ci potrzebna do:

• obliczenia przybliżonych kosztów eksploatacji urządzenia i określenia czasu, w którym inwestycja powinna się zwrócić,
• oszacowania, jaka wydajność urządzenia pokryje potrzeby energetyczne domu.

Zapotrzebowanie na ciepło wyraża się najczęściej za pomocą wskaźnika Ep, określającego ile kWh energii skonsumuje 1 m2 powierzchni budynku. Wartość wskaźnika możesz sprawdzić:

• w charakterystyce energetycznej budynku stanowiącej załącznik do projektu budowlanego,
• w świadectwie wydanym przez firmę, która przeprowadziła audyt energetyczny budynku.

Należy pamiętać, że posiadanie świadectwa energetycznego będzie obowiązkowe od kwietnia 2023 roku również dla właścicieli starszych budynków. Od tego też czasu właściwie każda osoba powinna mieć możliwość łatwego sprawdzenia zapotrzebowania na ciepło. Typowe wartości Ep dla nowych budynków budowanych na przestrzeni ostatnich lat wahają się do granicach 50-70 kWh/m2. W przypadku domów pasywnych, czyli takich mają bardzo niską energochłonność, wartość Ep nie może wynosić więcej niż 15 kWh/m2. Takie poziomy pozwalają w niektórych przypadkach na ograniczenie kosztów ogrzewania nawet do poziomu kilkuset złotych na rok.

Dostosowywanie mocy urządzenia

Jeśli znasz już zapotrzebowanie domu na ciepło, możesz oszacować jaka moc powietrznej pompy ciepła zabezpieczy potrzeby energetyczne domu. Przeprowadzenie obliczeń jest bardzo proste i ogranicza się do przemnożenia wartości wskaźnika Ep przez powierzchnię budynku w m2. Otrzymasz w ten sposób informację o mocy urządzenia, które będzie wystarczające do ogrzania budynku.

Musisz pamiętać, że jeżeli pompa ciepła ma posłużyć również do ogrzewania wody użytkowej moc urządzenia powinna zostać nieznacznie zwiekszona. Przyjmuje się, że dodatkowa moc powinna wynosić 250W w przeliczeniu na każdego domownika. Warto myśleć perspektywicznie i przewidzieć, że w przyszłości ilość domowników może się zwiększyć. Najrozsądniej jest przeznaczyć na podgrzewanie cwu dodatkowego 1000W mocy urządzenia.

Przykład obliczeń dla przeciętnego domu wybudowanego wg standardów energetycznych z ostatnich lat o powierzchni 120 m2:

• Zapotrzebowanie na ciepło: 70 kWh/m2
• Łączne zapotrzebowanie na ciepło: 70 x 120, czyli 8400 kWh/m2/rok
• Ilość domowników korzystających z ciepłej wody użytkowej: 4
• Dodatkowa moc urządzenia na potrzeby przygotowywania cwu: 1000 W
• Łączne zapotrzebowanie na moc urządzenia: 9 400 W (9,4 kW)

Oczywiście trudno jest znaleźć model pompy, która będzie dokładnie odpowiadać zapotrzebowaniu. Nie będzie natomiast większym problemem przesunięcie tej wartości o ok. 0,5 kW w górę lub w dół. Pamiętaj, że w przypadku pomp ciepła nie działa zasada „im więcej, tym lepiej” a znaczne przewymiarowanie urządzenia będzie skutkować występowaniem zjawiska taktowania, czyli wielokrotnego włączania i wyłączania urządzenia w krótkim czasie. To doprowadza zwykle do przedwczesnego zużycia sprężarki, która jest podstawowym podzespołem urządzenia. Naprawa pogwarancyjna będzie może być droga, a w niektórych przypadkach nawet nieopłacalna.

Przeciętne wydajności pomp ciepła do danej wielkości budynków

Nie istnieje uniwersalna tabela, która pozwalałaby na dobranie mocy pompy ciepła tylko na podstawie wielkości lub metrażu budynku. Jak wspomnieliśmy wyżej, przy wyborze powinieneś zdecydowanie kierować się wartością zapotrzebowania na ciepło. Nawet jeżeli jego wartość jest podana w projekcie budowlanym, a podczas budowy zmieniałeś grubość ocieplenia, klasę energetyczną okien lub cokolwiek innego, mogącego wpłynąć na energochłonność, powinieneś przeprowadzić audyt energetyczny. Tylko w taki sposób zyskasz pewność, że moc źródła ciepła została dobrana poprawnie.

Przeciętne wydajności pomp ciepła do metrażu budynku podajemy tylko orientacyjnie z zastrzeżeniem, że w większości przypadków powinny być one skonsultowane z doświadczonym instalatorem:

• nowoczesny dom o wielkości 100m2: ok. 7 kW
• nowoczesny dom o wielkości 120m2: ok. 8,5 kW
• nowoczesny dom o wielkości 150m2: ok. 10 kW
• starszy dom o wielkości 100m2: ok. 10 kW
• starszy dom o wielkości 120m2: ok. 12 kW